چطور خوب صحبت کنیم

۱- به گونه‌ای بلند حرف بزنید که صدایتان شنیده شود.

برای اینکه دیگران صدای شما را بشنوند باید به اندازه کافی بلند حرف بزنید. نه زیاد داد بزنید نه آنقدر آرام که بعضی از مخاطبان شما صدای شما را نشنوند. اگر با صدای آرام حرف بزنید خود را به گونه‌ای نشان می‌دهید که کم رو هستید و اعتماد به نفس ندارید.

از طرف دیگر سعی کنید داد نزنید. داد زدن نشانه این است که دوست دارید شنیده شوید. بگذارید کلمات توجه مردم را به جلب کنند نه صدای شما. صدای شما فقط باید در رساندن کلمات به گوش مخاطب کاربرد داشته باشند.

۲- دایره لغات خود را افزایش دهید.

تا می‌توانید مطالعه کنید. از مطالب آنلاین مثل مجلات اینترنتی گرفته تا شاهکارهای ادبیات مثل کتاب آنا کارنینا.

هرچه بیشتر بخوانید، دانش شما بیشتر شده و دایره لغات شما افزایش میابد. بدون اینکه بدانید عبارات بیشتری یاد می‌گیرید و بعد از مدتی متوجه می‌شوید که دارید از همین عبارات در جملات خود استفاده می‌کنید.

البته قرار نیست در حرف‌های هر روز خود کلی کلمه جدید به کار ببرید. برای اینکه باهوش به نظر برسید چند کلمه جدید و پرمعنا کافیست.

۳- از به کاربردن بیش از حد اصطلاحات بپرهیزید.

اگر دوست دارید خوب صحبت کنید نباید بیش از حد از اصطلاحات عامیانه و کوچه بازاری استفاده کنید. البته اگر شنوندگان شما جوانان هستند می‌توانید گه گاه از این اصطلاحات استفاده کنید. این کار کمک می‌کند از لحن رسمی و خشک کلام شما کاسته شود.

۴- از توقف نترسید.

در نگاه اول شاید توقف کردن در صحبت نشانه ضعف باشد. اما اگر کمی فکر کنید می‌بینید که اصلا چنین نیست. توقف کردن در صحبت برای جمع کردن افکار و ایده‌ها بسیار روش خوبی است. چیزی که توصیه نمی‌شود این است که وراجی کنید یا چیزی بگویید که بلافاصله پشیمان شوید.

لازم نیست نگران این باشید که موقع توقف از صداهای “آمممممم….” یا “اِاِاِاِ……..” استفاده می‌کنید. فقط سعی کنید زیادی این کار را تکرار نکنید. فراموش نکنید حتی رئیس جمهورها هم ممکن است از این صداها استفاده کنند.

۵- فقط زمانی که لازم است ژست بگیرید.

ژست گرفتن یک روش خوب برای کمک به رساندن پیام است. با ژست گرفتن می‌توانید احساسات خود را بیان کرده و روی کلمات تاکید کنید. دقت کنید که نباید دست خود را زیادی حرکت دهید به گونه‌ای که عصبی و نگران به نظر بیایید. تکان دادن زیادی دست‌ها نشان از این دارد که فکر می‌کنید کلمات شما برای بیان مطالبتان کافی نیستند.

۶- مختصر و مفید حرف بزنید.

یکی از بخش‌های مهم خوب صحبت کردن رعایت اختصار است. فن بیان به این معنی نیست که هرچه می‌دانید را در اختیار شنونده قرار دهید. شاید تصور کنید که باید برای فهماندن حرفتان مثال‌های بیشتری بزنید، در صورتی که یکی دو مثال کافیست. فراموش نکنید که همیشه از وراجی و تکرار دوری کنید تا شنونده دچار خستگی نشود.

اگر برای یک سخنرانی آماده می‌شوید، حرف‌های خود را روی کاغذ نوشته و باصدای بلند بخوانید. با این کار می‌توانید بفهمید کجاها دچار زیاده گویی شده‌اید.

۷- نکات اصلی صحبتتان را تکرار کنید.

ممکن است فکر کنید که یکبار بیان کردن نکات اصلی حرف‌هایتان کافی است. اما باید گفت اشتباه می‌کنید. چه بخواهید برای یک جمعیت سخنرانی کنید چه در حال بحث با یک دوست باشید، بهتر است که در پایان صحبت خود نکات اصلی بحث خود را برای واضح‌تر شدن پیامتان دوباره تکرار کنید.

۸- از مثال‌‌ها و دلایل محکم استفاده کنید.

در صحبت خود از اعداد و ارقام و مثال‌های واقعی استفاده کنید. چه بخواهید مخاطبان خود را قانع کنید که بشر به انرژی‌های تجدیدپذیر رو بیاورد یا به دوست خود بفهمانید که باید به ازدواجش خاتمه دهد. البته استفاده از آمار به این معنی نیست که مدام از اعداد و ارقام استفاده کنید و وارد بحث‌های خالص علمی بشوید. بسته به موضوع بحث، استفاده از یک یا چند دلیل علمی کفایت می‌کند.

۹- عذرخواهی نکنید!

فن بیان شامل کنترل شرایط هم می‌شود. اگر اشتباه کردید عذرخواهی نکنید. مثلا لازم نیست اگر کلمه‌ای را اشتباه تلفظ کردید یا دچار استرس شدید بگویید: “ببخشید، من کمی استرس دارم”. با این کار اوضاع را بدتر کرده و توجه مخاطبان به موضوعی بی‌ربط جلب می‌شود. به جای این به راحتی از اشتباه خود بگذرید و به حرفتان ادامه دهید. مخاطبان شما هم بعد از مدتی اشتباه شما را فراموش می‌کنند.

۱۰- روی پیامتان متمرکز شوید نه خودتان.

به جای اینکه به نگرانی و استرس خودتان فکر کنید، روی پیام و مخاطبتان تمرکز کنید. مهم‌ترین چیز این است که پیامتان را به خوبی منتقل کنید نه اینکه مثلا شبیه آنتونی رابینز یا استو جابز شوید.

قبل از اینکه صحبت را شروع کنید به پیامتان فکر کنید. به اینکه پیام شما چقدر مهم است و کار شما تنها انتقال آن است. این کار باعث می‌شود نگران این نباشید که چقدر عرق کرده‌اید یا چقدر تند تند حرف می‌زنید.

۱۱- غیبت و شایعه‌پردازی نکنید و طعنه را کنار بگذارید.

غیبت کردن، شایعه‌پردازی و زیرآب زنی مواردی هستند که جایی در خوب صحبت کردن ندارند. نق زدن را هم باید کنار بگذارید. یک راه سازنده و مثبت برای توصیف خود و چیزهایی که به سر شما آمده پیدا کنید. به جای اینکه بگویید دوست دارید مردم چگونه رفتار کنند، روی خواسته خود تمرکز کنید. به یاد داشته باشید که نمی‌توان مردم را عوض کرد اما می‌توان خواسته خود را روشن و واضح کرد.

درست است که کنایه و طعنه گاهی نشانه نکته‌بینی و شوخ‌طبعی است، اما ممکن است کسی متوجه منظور شما نشده آن را توهین به حساب بیاورد. البته گاهی اوقات کنایه می‌تواند تنش‌ها را کم کند. پس سعی کنید ابتدا اطرافیان خود را به خوبی شناخته و بعد از کنایه استفاده کنید. فقط تلاش کنید که کنایه زدن به عادت تبدیل نشود.

۱۲- منفی‌بافی نکنید.

حتی در بدترین شرایط می‌توان با استفاده از اطلاعات مفید و مثبت به مردم کمک کرد. بهتر است در هر شرایطی از حرف‌ها و خبرهایی که مردم را دچار خشم، ناامیدی و افسردگی می‌کند خودداری کنید. در این شرایط با پذیرش شرایط بد، اطلاعات مثبت را در اختیار مردم قرار دهید. همانگونه که نق زدن و منفی‌بافی می‌تواند یک عادت باشد، مثبت نگری و مفید بودن نیز می‌تواند با تمرین تبدیل به یک عادت شود.

۷ شیوه صحبت کردن که باعث می‌شود باهوش‌تر به نظر بیایید

برای این که موقع صحبت کردن باهوش به نظر برسید اینفوگرافیک بالا را مطالعه کنید.

چگونه با اعتماد به نفس صحبت کنیم؟

۱- با اطمینان نظرات خود را بیان کنید.

قبل از اینکه صحبت کنید باید به نظری که ابراز می‌کنید اعتقاد داشته و نسبت به آن مطمئن باشید. چه این نظر این باشد که آلبوم سوم احسان خواجه امیری بهترین آلبوم اوست چه نظر شما این باشد که مساله گرمایش جهانی مهم‌تر از مساله جنگ است.

البته منظور این نیست که عقیده خود را به گونه‌ای بیان کنید که خودرای یا حق به جانب به نظر برسید. در عوض باید تایید آن را به عهده دیگران بگذارید.

دقت کنید که نظر خود را چگونه بیان می‌کنید. مثلا اگر جمله خود را با این عبارات: “من فکر می‌کنم که…” یا “به نظر من…” شروع کنید از قدرت نظر خود می‌کاهید. پس فقط نظر خود را بیان کنید بدون اینکه عبارات قبل را در ابتدای جملات خود بیاورید.

۲- تماس چشمی برقرار کنید.

تماس چشمی قبل از هر چیز نشان از ادب ما و احترام به دیگران است. همچنین تماس چشمی باعث می‌شود که دیگران با دقت بیشتری به حرف‌های شما گوش دهند. اگر در یک جمع صحبت می‌کنید از میان جمعیت چند چهره دوستانه پیدا کرده و روی آن‌ها تمرکز کنید. به این ترتیب اعتماد به نفس شما افزایش یافته و حرف‌های خود را واضح‌تر بیان می‌کنید. اگر به پایین نگاه کنید با اعتماد به نفس به نظر نمی‌رسید. و اگر موقع صحبت کردن به اطراف نگاه کنید، ممکن است بقیه به این فکر کنند که حواستان پرت شده و دنبال انجام یک کار بهتر هستید. پس:

– تا می‌توانید به چشم افرادی نگاه کنید که برای آن‌ها صحبت می‌کنید.
– اگر از میان جمع کسی را دیدید که حواسش پرت شده یا گیج به نظر می‌رسد، ممکن است فکر کنید که حرف‌های خود را به روشنی بیان نمی‌کنید. با این حال نباید بگذارید گیجی یک نفر حواس شما را از بقیه پرت کند.
– وقتی برای جمعیت خیلی زیادی صحبت می‌کنید، برقرار کردن ارتباط چشمی مشکل است. در این مواقع روی تعداد کمی از افراد تمرکز کنید.

۳- هر روز خود را تحسین کنید.

این کار کمک می‌کند که اعتماد به نفس شما ارتقا پیدا کند. به یاد داشته باشید که برای اینکه خود را تحسین کنید نیازی نیست حتما یک شخص کامل و بی‌نقص باشید. به آینه نگاه کرده و حداقل سه چیز عالی درمورد خودتان به خودتان بگویید. یا لیستی از بهترین ویژگی‌های خودتان تهیه کنید.

اگر نمی‌توانید مواردی را پیدا کنید که به خاطر آن‌ها خودتان را تحسین کنید بهتر است روی اعتماد به نفس خود بیشتر کار کنید. می‌توانید روی کارهایی تمرکز کنید که در آن‌ها خوب عمل می‌کنید. زمان خود را با افرادی بگذرانید که به شما اهمیت می‌دهند و باعث می‌شوند که حس خوبی نسبت به خودتان پیدا کنید.

۴- مخاطبان خود را بخندانید.

سعی کنید در میان صحبت‌های خود جوک تعریف کنید. اگر جمع و فرهنگ اجازه می‌دهد می‌توانید در ابتدای صحبت خود لطیفه تعریف کنید. جوک گفتن در ابتدای صحبت مانند گرم کردن قبل از ورزش عمل می‌کند. با خنداندن مخاطبان، خود را قابل دسترس و دوستانه جلوه می‌دهید. به این ترتیب مخاطبانتان با شما احساس راحتی کرده و به حرف‌های شما گوش می‌کنند.

۵- نظر خود را با علامت سوال بیان نکنید.

مردم زمانی سوال می‌پرسند که چیزی را نمی‌دانند یا به دنبال تایید هستند. با اینکه هیچکدام از این دو به خودی خود بد نیستند، سوال پرسیدن باعث می‌شود آسیب‌پذیر به نظر برسید. برای بیان نظرات خود جملات خود را به صورت خبری ادا کنید.

۶- آرام و شمرده صحبت کنید.

تند حرف زدن باعث می‌شود آماتور یا نگران به نظر برسید. همچنین کند صحبت کردن هم باعث می‌شود شنوندگان شما خسته شوند. سعی کنید با سرعت ۱۹۰ کلمه در دقیقه صحبت کنید. با این سرعت مثل این است که با شنوندگان خود در حال مکالمه سر میز شام هستید.

۷- به زبان بدن خود توجه کنید.

برای داشتن فن بیان فقط از صدای خود استفاده نکنید. اهمیت زبان بدن شما درست به اندازه کلماتی است که از دهان شما بیرون می‌آید. وقتی حرکات و ژست‌های شما متفاوت باشد صمیمی‌تر به نظر می‌رسید. وقتی صحبت می‌کنید با موی یا لباس خود بازی نکنید. از این حرکات عدم اعتماد به نفس برداشت می‌شود. برای اینکه به مخاطبان خود این حس را القا کنید که دارای دانش کافی درباره موضوع هستید.

۸- از به کار بردن عبارت بی معنا یا تکراری خودداری کنید.

استفاده از عباراتی مثل: “این نظر من بود”، “اِاِاِاِ… منظورم این بود که”، “خب” و… به غیر از اینکه هیچ اطلاعات مفیدی به حرف‌های شما اضافه نمی‌کند، شما را نگران نشان می‌دهد.

۹- لبخند بزنید.

لبخند زدن نه تنها صدای شما را خوشایندتر می‌کند بلکه با خود اعتماد به نفس به همراه می‌آورد. لبخند زدن همچنین شما را دوستانه نشان می‌دهد.

۱۰- بلند صحبت نکنید.

برخی اوقات حرف زدن با اعتماد به نفس با بلند حرف زدن اشتباه گرفته می‌شود. با اینکه باید بلندی صدا به گونه‌ای باشد که مخاطبان به خوبی حرف‌های شما را بشنوند اما تن و ریتم صدای شما مهم‌تر هستند.

۱۱- موقع مکالمه حرف‌های خود را ضبط کنید.

با گوش کردن به صدای خود، بهتر می‌توانید نقاط ضعف خود را یافته و آن‌ها را بهبود بخشید. مثلا می‌توانید بفهمید کجاها خیلی سکوت کرده‌اید یا کجاها از “مممممممم….” و “اِاِاِاِاِ…..” استفاده کرده‌اید. می‌توانید با موبایل خود صدایتان را ضبط کنید. می‌توانید صدای مکالمات تلفنی خود را نیز ضبط کنید. با یک اپلیکیشن که صدای مکالمات تلفنی را به صورت خودکار ضبط می‌کند به راحتی می‌توانید این کار را انجام دهید.

۱۲- تمرین کنید.

همانگونه که در ابتدا گفته شد یادگیری هر فنی نیاز به تمرین دارد. بدون صبر هیچکس در هیچ کاری نمی‌تواند به استادی برسد. سعی کنید از موقعیتی که دارید خوشحال باشید در عین حال نقاط قوت خود را تقویت کرده و نقاط ضعف خود را از بین ببرید. یک کتاب خوب در زمینه سخنرانی کتاب صوتی سخنرانی موفق برایان تریسی است که می‌توانید از سایت فیدیبو آن را دانلود کنید.

اگر به موضوع اعتماد به نفس علاقه دارید اینفوگرافیک روش‌های افزایش اعتماد به نفس را از دست ندهید.

نتیجه‌گیری

برای متخصص شدن در هر فنی تمرین و تجربه شرط اساسی است و این موضوع درباره هنر سخنرانی و فن بیان هم صادق است. ضمن اینکه به یاد داشته باشید که هر کسی که درحال گوش کردن به صحبت‌های شماست دوست دارد که شما در آن خوب عمل کنید. در غیر این صورت اصلا برای سخنرانی شما حاضر نمی‌شد.

بسم الله الرحمن الرحیم

شش راهکار ساده برای تقویت فن بیان

تقویت فن بیان و برخوردار بودن از فن بیان قوی و قدرتمند یک از برجسته ترین ویژگی افرادی است که در ارتباطات انسانی سودای تاثیرگذاری بر دیگران را دارند. اگر می خواهید در روابط انسانی تاثیرگذار باشید و قدرتمند جلوه کنید باید علاوه براینکه از نظر محتوایی و تسلط فکری به حوزه کاری خود، سرآمد باشید، قابلیت ارائه توانمندی ها و شایستگی های خود را هم داشته باشید. 

  اگر شما نتوانید آنچه را که هستید، به دیگران ارائه کنید، توانایی و تخصص شما از دید دیگران پنهان می شود و به نظر آن ها نمی آید. عدم تقویت فن بیان می تواند فرصت های بسیاری که منجر به ارتقای موقیعت و جایگاه کاری و اجتماعی شما شود را از بین ببرد.  یک لغزش ساده در نحوه ی صحبت کردن شما می تواند به قیمت از دست رفتن یک فرصت عالی باشد. در ادامه به 6 راهکار ساده برای تقویت فن بیان می پردازیم.

1- ارائه ی ایده ذهنی و قصه گویی برای کودکان

باید بتوانید، تا جای ممکن با عبارت ساده و بدون تکلف، آنچه را که در ذهن دارید را به مخاطب  منتقل کنید. اگر می خواهید بدانید چگونه فن بیان خوبی داشته باشیم باید ابتدا با کودکان که نسبت به همتایان بزرگسال، از تجربه کمتری برخوردار هستند، تمرین کنید. صحبت کردن با کودکان نیاز به سادگی و صراحت در کلام دارد و به حفظ خط ذهنی و تقویت فن بیان کمک شایانی می کند. 

فراموش نکنید که صحبت کردن با کودکان کار ساده ای نیست. در بسیاری از کشورهای پیشرفته وقتی می خواهند برای کودکان کتاب بنویسند از متخصص ترین و دانشمند ترین افراد آن حوزه دعوت به عمل می آورند. علت آن است که زمانی شما می توانید در مورد یک موضوع با کودکان صحبت کنید که آن موضوع را بتوانید ساده کنید و با مثال و تصویر آن را منتقل کنید و این کار نیاز به دانش و معرفت دقیق و عمیق دارد. 

امروزه حتی کتاب های فلسفی را هم به زبان ساده و به صورت قصه و داستان برای کودکان و نوجوانان تهیه می کنند. پس اگر نمی توانید در مورد موضوع مورد نظر با کودکان صحبت کنید، بدانید که هنوز نسبت به آن موضوع از درک و فهم عمیق و دقیقی برخوردار نیستید.

تمرین تقویت فن بیان: قصه گویی برای کودکان

یکی از تمریناتی که من همیشه در کلاس فن بیان و همچنین کارگاه فن بیان و سخنرانی، روی آن تاکید می کنم و از هنرجویان می خواهم که آن را جدی بگیرند، قصه گویی برای کودکان است. یکی از بهترین تمرین های فن بیان برای یادگیری لحن مناسب و تقویت فن بیان، همین مورد است. علت آن است که کودکان بسیار صادقانه و صمیمانه حس و احساس خودشان را از نحوه فن بیان شما ابراز می کنند.

اگر از نحوه فن بیان شما کسل شوند، بلافاصله آن را می گویند. اگر شما شمرده سخن نگویید و تندتند و سریع سخن بگویید، بلافاصله به شما می گویند که آرامتر و آهسته تر صحبت کنید. اگر صدای شما بیش از حد بالا برود و یا از طرف دیگر آهسته سخن بگویید بلافاصله به شما تذکر می دهند. از این نظر کودکان ملاک و معیار و سنگ محک خوبی برای ارزیابی فن بیان شما هستند.

2- تمرین مکالمه

یکی از مواردی که می تواند به تقویت فن بیان کمک کند خود فعل صحبت کردن و حرف زدن است. عوامل متعددی است که باعث شده است که قدرت کلامی ما کاهش پیدا کند و اصطلاحا ما تبدیل به آدم های کم حرف بشویم. یکی از مهمترین این عوامل تکنولوژی مدرن است. وسایل ارتباطی گسترده ای که به دلیلی رشد علمی و تکنولوژی بشر در قرن حاضر در دسترس ما قرار گرفته است باعث شده است که ارتباطات کلامی به شدت کاهش پیدا کند.

نقش وسایل ارتباط جمعی و تکنولوژی مدرن در کاهش ارتباطات کلامی

رادیو، تلوزیون، موبایل، اینترنت، شبکه های مجازی و کنسول های بازی باعث شده است که وقت زیادی از انسان مدرن که در دنیای سنت صرف ارتباطات انسانی و رفت آمدهای خانوادگی و مهمانی ها و ضیافت های دوستانه می شد، گرفته شود. امروز نه تنها این ارتباطات بسیار کاهش یافته است که حتی زمانی هم که در چنین مجالسی حضور می یابید باز هم افراد بسیاری را می بینید که دایما با موبایل خود بازی می کنند.

اگر سری به متروها و اتوبوس های شهری و یا آرایشگاه ها و مکان هایی از این دست بزنید هم می توانید تصویر سکوت دسته جمعی و کار کردن با تلفن های همراه را مشاهده کنید. در صورتی که بسیاری از مکالمه های سیاسی، اقتصادی و اجتماعی در همین محیط ها شکل می گرفت.

به شما توصیه می کنم که اگر می خواهید از فن بیان قوی و قدرتمند برخوردار باشید، هیچ فرصتی را برای گفتگو و سخن گفتن در متروها، اتوبوس ها، آرایشگاه ها، استادیوم های ورزشی و یا مهمانی ها و مجالس و اگر هیچ کدام از این موارد اتفاق نیافتاد با اعضای خانواده و دوستان صمیمی خود، از دست ندهید. نفس سخن گفتن به مرور زمان در شما توانمندی های کلامی بسیاری را ایجاد می کند و منجر به تقویت فن بیان می شود که بدون آن امکان پذیر نیست.

 3- خبرخوانی

شاید تعجب کنید که خبرخواندن چگونه می تواند منجر به تقویت فن بیان شود. مطابق آنچه در راهکار دوم توضیح دادم صحبت کردن و سخن گفتن، خود یکی از عواملی است که می تواند منجر به تقویت فن بیان شما شود.

اما اگر کسی بخواهد از هر فرصتی برای سخن گفتن و ارتباط برقرار کردن با دیگران استفاده کند باید به اندازه کافی هم موضوع برای صحبت کردن داشته باشد. خواندن خبر این فرصت را در اختیار شما قرار می دهد که بتوانید با داشتن موضوعات متنوع و به روز با دیگران ارتباط برقرار کنید. 

توصیه من این است که در صفحات مجازی خود مانند اینستاگرام، کانال های خبرگزاری های معتبر و رسمی را اضافه کنید. البته بسیار مهم است که خبرگزاری های معتبر را با خط مشی و سمت و سوی سیاسی متفاوت انتخاب کنید، تا قدرت تحلیلی شما را نسبت به مسائل اجتماعی، سیاسی و اقتصادی روز افزایش دهد. این کار باعث می شود شما به راحتی توانید با دیگران در مورد موضوعات مختلف صحبت کنید.

ضمنا نکته دیگری که در این بین بسیار اهمیت دارد موضوع دانایی و آگاهی است. وقتی شما نسبت به موضوعات مختلف صاحب اطلاع و آگاهی می شوید، ناخودآگاه تمایل پیدا می کنید که این آگاهی را با دیگران به اشتراک بگذارید و در مورد آن با دیگران صحبت کنید. این مسئله مهمترین انگیزش برای سخنرانی و سخن گفتن است که در نهایت منجر به تقویت فن بیان می شود.

ایجاد تمایز در اعتبار خبر

آخرین نکته ای که در این تمرین و راهکار نهفته است ایجاد تمایز است. 99 درصد افراد معمولا خبرها را از طریق فضای مجازی و نه از طریق خبرگزاری های معتبر و رسمی دریافت می کنند. این کار باعث می شود که شما نسبت به خبرهای فضای مجازی قابلیت بیشتری برای سخن گفتن پیدا کنید.

بعد از مدتی در جمع دوستان و خانواده خود به مرجع خبر تبدیل می شوید. این مسئله باعث مشارکت بیشتر شما در ارتباطات و به تبع آن سخن گفتن و تقویت فن بیان می شود. هر قدر شما بستری را فراهم کنید که به سخن گفتن بیشتر شما منتهی شود قطعا در تقویت فن بیان شما هم موثر خواهد بود.

4- کتاب خواندن

نه تنها کتابخوانی می تواند در رشد شخصیت و پرورش تفکر و اندیشه شما تاثیرگذار باشد که می تواند در تقویت فن بیان شما به صورت غیرمستقیم تاثیر داشته باشد. البته این نکته را فراموش نکنید که نحوه کتابخوانی کسانی که به دنبال تقویت فن بیان خود هستند با کسانی که با مقاصد دیگر کتاب می خوانند متفاوت است.

در هر صورت ما برای تقویت فن بیان نیاز به سخن گفتن و محتوای تحلیلی داریم. این مسئله در کتاب خواندن تبلور و بروز و ظهور می یابد. کتاب خواندن باعث دسترسی به موضوعات بکری می شود که شما به راحتی می توانید آن را با دیگران به اشتراک بگذارید.

تبادل نظر و بحث در مورد محتوای کتاب

باز هم تاکید می کنم، ما برای تقویت فن بیان کتاب می خوانیم و پس از آن عامدانه و آگاهانه با اطرافیان در مورد آنچه که خوانده ایم بحث و تبادل نظر می کنیم. این مورد باعث می شود ذهن برای سخن گفتن و تحلیل کردن پرورش پیدا کند و از ورزیدگی لازم برخوردار شود.

البته در این مقال نمی شود به نحوه مطالعه صحیح و انتخاب کتاب پرداخت ولی همین قدر بگویم که خواندن هر کتابی به این پرورش ذهن کمک نمی کند. مطالعه کتاب های برجسته و معتبر در حوزه های ادبیات، تاریخ، فلسفه، سیاست، جامعه شناسی، اقتصاد و دین می تواند در این زمینه بسیار موثر باشد.

5- آواز خواندن

یکی از مظاهر اصلی فن بیان قوی، برخوردار بودن از صدای ورزیده و پرورش یافته است. به نظر من یک صدای قدرتمند یعنی یک انسان قدرتمند. اگر شما عمیق ترین مفاهیم را با یک صدای معمولی بیان کنید، توجه دیگران را جلب نمی کند. ولی اگر معمولی ترین کلمات و مفاهیم را با یک صدای ورزیده و استاندارد بیان کنید، بلافاصله روی دیگران تاثیر می گذارید و می توانید به راحتی اعتماد آن ها را جلب کنید.

تاثیر زندگی مدرن شهری روی کیفیت صدا

زندگی شهری و شهرنشینی باعث شده است که کیفیت صدای بسیاری از افراد افت کند و از صدای قدرتمندی برخوردار نباشند. در هر صورت فرهنگ زندگی شهرنشینی همیشه توصیه به آهسته صحبت کردن و در بسیاری از موارد هم به سکوت کردن است.

اگر کسانی که از کودکی در شهرها زندگی کرده اند، به روستاها بروند و با آن ها هم صحبت شوند، در بدو آشنایی احساس می کنند که آن ها به جای آن که با هم صحبت کنند با هم دعوا می کنند. چون آن گام صدا و اندازه صدا در زندگی شهرنشینی صرفا برای دعوا و تنش های ارتباطی استاده می شود.بنابراین برای کسانی که در شهرها زندگی می کنند تمرین های صداسازی و تقویت فن بیان از ضرورت بیشتری برخورار است. 

تمرین تقویت فن بیان

یکی از مهمترین تمرین هایی که می تواند در این زمینه موثر باشد آواز خواندن است. این تمرین سبب می شود که به تدریج با صدای خود بیشتر آشنا شوید و قابلیت ها و نقاط ضعف صدای خود را کشف کنید. افرادی که با علم موسیقی آشنا هستند که چه عالی و اگر هم این طور نیست می توانید با گوش دادن به آهنگ های کلاسیک و تقلید کردن این کار را انجام دهید.

هدف از این تمرین اجرای دقیق نت های موسیقی نیست. بلکه هدف تمرین صداسازی و افزایش تسلط به زیر و بم صداست. توصیه می کنم حتما صدای خود را ضبط کنید و بارها و بارها به آن گوش دهید. این کار در شناخت صدا خودتان بسیار کمک کننده است و در تقویت فن بیان بسیار تاثیرگذار است.

تنفس صحیح در فن بیان

البته این نکته هم قابل ذکر است که بدون تنفس صحیح، شما نمی توانید از کیفیت صدای فوق العاده ای برخوردار شوید. تنفس سینه ای می تواند تا 50 درصد کیفیت صدای شما را کم کند. تنفس شکمی و دیافراگمی است که شما را برای رسیدن به حداکثر ظرفیت تولید صدا نزدیک می کند.

تمرین های تنفسی زمان بر است و حداقل بین یک تا سه ماه طول می کشد تا بتوانید به تنفس صحیح در سخنرانی دست پیدا کنید. تمرین های تنفسی و صداسازی یکی از مهمترین و موثرترین تمرینات برای تقویت فن بیان است.

 6- افزایش دایره واژگان

  یکی از نقاط ضعف بسیاری از افراد فقر واژگان است. به همین خاطر، آنچه که در ذهن دارند را نمی توانند با همان کیفیات ذهنی به کلمه تبدیل کنند و آن را ارائه کنند. به همین سبب در بسیاری از موارد اتفاق می افتد که وقتی موضوعی را بیان می کنند، به دلیل به کار نبردن کلمات مناسب و درخور، مخاطب دچار سوءتفاهم و یا اشتباه در فهم و درک مطلب می شود.

تمرین تقویت دایره واژگان

1- خواندن کتاب و متون ادبی

یکی از مهمترین تمرین های افزایش دایره واژگان، خواندن کتاب ها و متون ادبی مانند نثر و شعر است. خواندن دیوان شعرای برجسته مانند حافظ، سعدی، مولانا، فردوسی، اخوان، نیما و … می تواند در این زمینه تاثیر شگرفی داشته باشد. البته به این نکته توجه داشته باشید افزایش دایره واژگان به صورت تدریجی و زمان بر رقم می خورد. شما نمی توانید ظرف مدت یک هفته یا یک ماه دایره واژگان کاربردی خود را غنی کنید. 

2- فرهنگ طیفی یا تزاروس

راه دیگر برای افزایش دایره واژگان استفاده از فرهنگ طیفی یا تزاروس است. کارکرد فرهنگ طیفی عکس لغت نامه است. وقتی ما یک لغت را می دانیم ولی معنای آن را نمی دانیم به لغت نامه رجوع می کنیم و معنا و مفهوم آن را پیدا می کنیم. اما زمانی است که ما معنا و مفهوم را می دانیم ولی برای بیان آن، واژه و کلمه به اندازه کافی در اختیار نداریم.

به عنوان مثال می خواهیم در مورد آزادی صحبت کنیم و یا در مورد سیاست صحبت کنیم ولی واژه های لازم و پرکاربرد آن حوزه را نمی دانیم. این مشکل با فرهنگ طیفی یا تزاروس برطرف می شود. خوشبختانه این که، اولین و تنهاترین کتاب فرهنگ طیفی فارسی به همت انتشارات هرمس چند سالی است که در پیشخوان کتابخانه ها موجود است.

نویسنده کتاب آقای جمشید فراروی است. شما می توانید با تهیه این کتاب و کار کردن با آن دایره واژگان خود را افزایش دهید.

3- به هر آنچه می شنوید دقت کنید

خاطرم هست در یکی از مهمانی های خانوادگی که مشغول صحبت بودیم، تلوزیون هم روشن بود و من نیم نگاهی هم به برنامه لوزیون داشتم. برنامه در مورد شهدای دفاع مقدس بود. مجری برنامه از یکی از شهدای مشهور جنگ با عنوان شهید شهیر یاد کرد.

ترکیب بسیار زیبایی بود که من در سخنرانی هایم از آن استفاده نکرده بودم و شاید از آن روز به بعد صدها بار از این ترکیب در سخن گفتنم استفاده کرده ام. این موضوع را از این بابت گفتم که متوجه باشید در هر زمان و در هر مکانی می توانید این تمرین ها را انجام دهید.

4- استفاده از واژگان جدید در مکالمه روزمره

اولین کاری که شما باید برای افزایش دایره واژگان انجام دهید این است که از امروز به بعد هر کتابی یا مقاله ای را که می خوانید و یا هر سخنی را که شنیدید، اگر کلمه و یا ترکیب زیبایی را شنیدید، باید آن را در دفترچه جداگانه ای یادداشت کنید. البته امروزه به راحتی شما می توانید در تلفن همراهتان آن ها را ذخیره کنید.

در مرحله بعد بایداین واژگان را عامدانه و آگاهانه در مکالمات روزمره خود استفاده کنید. هر قدر در استفاده از واژگان و ترکیبات جدید حرص بیشتری به خرج دهید در زمان کوتاهتری آن واژه یا کلمه به دایره واژگان کاربردی شما اضافه می شود.

بسم الله الرحمن الرحیم

چگونه روان صحبت کنیم؟

یکی از مهمترین ویژگی های سخنوران حرفه ای و کسانی که از فن بیان قوی برخوردار هستند روانی کلام و روان سخن گفتن است. بهترین تمرین های فن بیان از جمله تمرین های صداسازی، تلفظ و تنفس صحیح در خدمت روان سخن گفتن است. اگر هنگام سخنرانی، تپق بزنید و دائما از مکث ها و سکوت های بی مورد استفاده کنید، روانی سخن و کلام شما از بین می رود. در قسمت دوم مقاله چگونه روان صحبت کنیم به موارد و موضوعاتی می پردازیم که تمرین و تدقیق در آن می تواند بسیاری از مشکلاتی که در این زمینه وجود دارد را مرتفع کند.

 1- صداسازی

تمرین های صداسازی نقش بسیار اساسی در روان بودن سخن و کلام شما دارد. یکی از ویژگی های سخن روان و سلیس، موسیقی و ریتم کلام است. اگر شما از صدای مناسبی برخوردار نباشید، قابلیت پیاده سازی تکنیک های فن بیان را برای شمرده صحبت کردن و روان صحبت کردن نخواهید داشت.

تمرین های صداسازی به شما این امکان را می دهد که از همه ظرفیت عضلانی خود برای تولید صدا استفاده کنید و در نتیجه صدای شما ورزیده، استاندازد و دارای حجم، عمق و برد مناسب می شود. یک صدای ورزیده و حرفه ای می تواند به مخاطبان حس خوبی را منتقل کند.

2- دایره واژگان کاربردی

بسیاری از افراد هنگام سخنرانی و سخن گفتن، مکث ها و سکوت های طولانی دارند و منقطع و گسسته صحبت می کنند. همه ما تجربه فقر دایره واژگان کاربردی را تجربه کرده ایم. صریح ترین حالت آن، این است که هنگام حرف زدن دنبال واژه ای برای بیان مقصود و منظور خود می گردیم و آن را پیدا نمی کنیم و از دیگران می خواهیم که در پیدا کردن لغت به ما کمک کنند.

اما در فرم خفیف تر و پنهان تر به این صورت است که مجبور می شویم در ذهن خود به دنبال کلمه مورد نظر بگردیم و این مسئله باعث کندی و سکته در کلام و گفتار می شود. فقر دایره واژگان کاربردی یکی از مهمترین مواردی است که به روان حرف زدن آسیب می رساند. علاوه بر آن این کندی و سکته های کلامی پی در پی، تصویر ذهنی مخدوشی از سخنران را در ذهن مخاطب ایجاد می کند.

 نحوه تمرین برای افزایش دایره واژگان

قبل از آن که توضیحات لازم در مورد تمرینات مناسب برای افزایش دایره واژگان کاربردی را بیان کنم لازم است دو نکته را تذکر دهم. اول آن که همه کسانی که فارسی زبان هستند به طور طبیعی از گنجینه دایره واژگان غنی برخوردار هستند. اما نکته در تعداد ،تنوع، سطح و کلاس کلمات و واژگانی است که در فن بیان از آن بهره می برند. همان طور که می دانید قضاوت ما در مورد سطح مالی، طبقه اجتماعی و حتی میزان مدرک و سواد افراد هم از طریق کلاس و سطح کلماتی که به کار می برند و همین طور کیفیت لحن آن ها صورت می گیرد.

نکته دوم آن که افزایش دایره واژگان به صورت تدریجی اتفاق می افتد. شما در طول هفته می توانید حداکثر 2 یا 3 کلمه را به گنجینه دایره واژگان کاربردی تان اضافه کنید. بنابراین در این تمرینات لازم است که باندازه کافی صبور باشید و یک دوره شش ماهه و یا یکساله را برای ارزیابی پیشرفت خود در این زمینه در نظر بگیرید.

الف- حرف زدن

قبل از اینکه شما بخواهید تمرینات اختصاصی مربوط به افزایش دایره واژگان را انجام دهید باید در طول هفته باندازه کافی حرف بزنید و سخن بگویید. بسیاری از افراد معمولا فقط به ضرورت سخن می گویند و در صورتی که ضرورتی برای سخن گفتن نباشد سکوت می کنند. علاوه براین زندگی شهری و همچنین تکنولوژی های مدرن مانند رادیو، تلوزیون، موبایل و شبکه های اجتماعی هم باعث کاهش ارتباط کلامی و گفتاری انسان مدرن امروز شده است.

شما باید از هر فرصتی برای سخنرانی و حرف زدن و صحبت کردن با دوستان، همکاران و اعضای خانواده بهره ببرید و در این کار پیش قدم شوید. تا زمانی که شما بستر و فرصت لازم برای حرف زدن نداشته باشید، تمرینات افزایش دایره واژگان معنای محصلی ندارد. برای این کار چند توصیه دارم. راحت ترین آن خبرخوانی و سخت ترین آن کتاب خوانی است. آگاهی و دانایی و انبوه اطلاعات یکی از مهمترین عواملی است که باعث انگیزه بیشتر برای شرکت در گفتگوها و مکالمه های روزمره می شود.

سعی کنید روزانه یک ربع تا نیم ساعت زمان خود را به خواندن خبر اختصاص دهید. برای این کار صرفا به صفحات مجازی مانند اینستاگرام تکیه نکنید. نمی گویم که آن ها را دنبال نکنید ولی خبرگزاری های رسمی و معتبر داخلی و خارجی را هم به صفحات خود اضافه کنید تا خبرها را از منابع معتبر دریافت کنید که قابلیت مقایسه با خبرهای صفحه مجازی و تعیین صحت و سقم آن ها را داشته باشید. ضمنا خبرهای سینمایی و همچنین تکنولوژی را هم به صفحات شخصی خود اضافه کنید. چون این دو موضوع هم می تواند در برقراری ارتباط با افراد مختلف و باز کردن باب حرف و سخن کمک موثری باشد.  

این تمرین چندین مزیت دارد. اول اینکه شما موضوعات متنوع بسیار دارید که آن را با دیگران به اشتراک بگذارید و یا به اصطلاح عام حرف برای زدن دارید. بسیاری از هنرجویان سخنرانی و سخنوری که در جلسات مشاوره با آن ها صحبت کردم، دلیل حرف نزدن و سکوتشان این بود که اساسا حرفی برای زدن نداشتند. از آنجا که اغلب مردم خبرگزاری های رسمی و معتبر با گرایش های متفاوت را دنبال نمی کنند و خبرها را معمولا از طریق شبکه های اجتماعی دریافت می کنند، دنبال کردن خبرها از طریق خبرگزاری های رسمی داخلی و خارجی این مزیت را برای شما ایجاد می کند که در جمع دوستان و خانواده و همکاران به منبع مورد وثوق تبدیل می شوید و این امر به حرف زدن و سخن گفتن بیشتر شما منجر می شود.

تمرین بعدی که به شما کمک می کند که بتوانید در مکالمه های روزمره مشارکت قدرتمندتری داشته باشید، کتاب خوانی است. البته این نکته را در نظر بگیرید که کسانی هستند که کتاب خوان های حرفه ای هستند ولی سخنران حرفه ای نیستند. اگر می خواهید کتاب خواندن باعث تقویت فن بیان شما شود باید سعی کنید در زمان خواندن کتاب و همچنین در پایان آن عامدانه و آگاهانه موضوع کتاب را در مکالمات خود با دیگران مطرح کنید و موضوع آن را مستقیم و یا غیرمستقیم به بحث بگذارید.

ب- کار کردن با فرهنگ طیفی

یکی از مهمترین و موثرترین تمرین هایی که من همیشه در کلاس فن بیان به سخن آموزان توصیه کرده ام، فرهنگ طیفی است. فرهنگ طیفی یا تزاروس از جمله فرهنگ هایی است که تمرین کردن با آن برای هنرجویان فن بیان و سخنوری ضروری است.

کاربرد فرهنگ طیفی یا تزاروس دقیقا عکس لغت نامه است. ما در لغت نامه ها مانند لغت نامه دهخدا و یا فرهنگ معین به دنبال معنی کلمات هستیم. به این صورت که ما کلمه را می دانیم ولی معنا و مفهوم آن را نمی دانیم. به عنوان مثال من دارم شعر آخر شاهنامه مهدی اخوان ثالث را می خوانم و به این مصرع می رسم: هان، کجاست؟ / پایتخت این دُژآیین قرن پرآشوب. من معنی دُژ را نمی دانم. پس به لغت نامه مراجعه می کنم.

البته هنرجویان و دانشجویان فن بیان و سخنرانی می توانند از سایت اینترنتی واژه یاب در این زمینه استفاده کنند. در این سایت تمامی لغت نامه های فارسی گردآوری شده است و شما با جستجوی هر کلمه ای می توانید معنای آن را و همچنین واژه های متضاد و مترادف و ترکیبات مختلف آن کلمه را در لغت نامه های متفاوت مشاهده کنید. البته با پرداخت هزینه مختصری می توانید به عنوان کاربر ویژه از محتوای سایت استفاده کنید که به محتوای غنی تری هم دسترسی خواهید داشت.

وقتی من کلمه دُژ را جستجو می کنم متوجه معنای آن که زشت و بد و شر است می شوم. حالا معنای واژه دُژآیین یا دُژخیم برای من روشن می شود. در کلمه دُژخیم هم به همین منوال است. خیم به معنای خوی و سرشت و طبیعت است و پیشوند دُژ به آن معنای شر و بدی می دهد. اما در فرهنگ تزاروس یا طیفی با عکس این مورد طرف هستیم. به این عنوان که ما معنا و مفهوم را می دانیم و می خواهیم در مورد آن سخنرانی و سخنوری کنیم ولی واژه و کلمه وافی و کافی برای بیان آن معنا و مفهوم را نداریم.

به عنوان مثال من می خوام در مورد فن بیان، سخنرانی کنم و دایره واژگان لازم برای بیان این مفهوم را نمی دانم. حالا می توانم به فرهنگ طیفی مراجعه کنم و طیف کلماتی که در موضوع فن بیان است را بیابم. اگر به فهرست واژگان که در انتهای کتاب وجود دارد مراجعه کنم، در بخش حرف ف به واژه فن می رسیم. در زیرمجموعه کلمه فن، به ترتیب مهارت،فنون کشتی، فن بیان و فن جنگ وجود دارد. در مقابل هر کدام از آن ها عددی وجود دارد که ما را به مقوله مورد نظر که طیف کلماتی که مورد نیاز است در آنجا وجود دارد رهنمون می شود. به عنوان مثال در مقابل فن بیان عدد 579 قرار دارد. حال می توانید از ابتدای فرهنگ طیفی و از بالای صفحات که به ترتیب اعداد مقوله ها نوشته شده است، مقوله مورد نظر خود را بیابید.

در کنار مقوله 579 کلمه سخن نوشته شده است. در زیر آن تعداد اسم، صفت و افعال مربوط به سخن وجود دارد. در قسمت اسم شما به کلماتی مانند گفتار، کلام، گویش، بیان مطلب، لحن، محاوره، پرحرفی، عرایض، اظهارات، بیانات، سخنوری، نطق، خطابه، خطبه، فن بیان، سخن آفرینی، فصاحت، بلاغت، زبان آوری، سخنران، واعظ، خطیب و … برخورد می کنید. در قسمت صفت کلماتی مانند سخنور، متبحر، مسلط، ورزیده، حرّاف، ورّاج، سخندان، فصیح، بلیغ، غرّا، مبسوط، طویل وجود دارد. در قسمت فعل، افعالی مانند ادا کردن، تلفظ کردن، بیان کردن، زمزمه کردن، صحبت کردن، دم زدن، شرح دادن، تقریر کردن، توضیح دادن، سخنوری کردن، نطق کردن، سخنرانی کردن را مشاهده می کنید.  

مشاهده می کنید ه شما با یک جستجوی ساده به چه گنجینه ای از واژگان با طیف مشخص مورد نظر خودتان دست می یابید. بعد از این مرحله دیگر نوبت سخن گفتن و سخنرانی کردن و به کاربردن این واژگان است. اگر شما با این واژگان حرف نزنید و آن ها را در سخن و سخنرانی خود به کار نبرید، این کلمات به دایره واژگان کاربردی شما اضافه نخواهد شد.

ج- شکار واژگان

قوت لا یموت سخنوران حرفه ای کلمات و واژگان و ترکیبات گوشنواز و موسیقایی آن هاست. دانشجویان فن بیان و سخنرانی باید این نکته را مدنظر قرار دهند و در هر شرایطی چون یک شکارچی ماهر در کمین کلمات و واژگان و ترکیبات خوش آهنگ آن ها بنشینند.

در تلفن همراه خود یک یادداشت مخصوص یادداشت کلمات و واژگان شکار شده قرار دهید. اگر تلوزیون تماشا می کنید، با دوستان، همکاران و یا خانواده خود صحبت می کنید، اگر شعر، رمان و یا هر کتاب دیگری را مطالعه می کنید، هر وقت که به واژه و یا ترکیب خوشایند و زیبایی برخوردید، آن را یادداشت کرده و سعی کنید از آن ترکیب در گفتار و کلام خود بهره ببرید. اگر مدت زمان چندماهه را صرف این تمرین کنید، تاثیر بی بدیل و بی نظیر آن را در سخن گفتن و سخنرانی کردن خودتان مشاهده می کنید.

3- قصه گویی و خاطره گویی

یکی از بهترین تمرین های فن بیان برای روان صحبت کردن، قصه گویی و خاطره گویی است. قصه گویی را باید با کودکان تمرین کنید ولی خاطره گویی تمرین عام تری است و در تمامی موقیعیت های ارتباط کلامی و سخنرانی قابل استفاده است. سعی کنید در موقعیت هایی مانند مهمانی ها و مجالس دورهمی، در موقعیت های مناسب سعی کنید خاطره گویی کنید. این تمرین هم در روان صحبت کردن و شمرده سخن گفتن شما تاثیر به سزایی دارد.

نویسنده: دکتر زند

بسم الله الرحمن الرحیم

فن بیان چیست؟

اگه فکر می کنید فن بیان یعنی فقط سخنرانی کردن و به درد مجریان صدا و سیما می خورد، باید به شما بگویم که کاملاً در حال اشتباه کردن هستید و باید طرز فکرتان را در این مقوله تغییر دهید.

اگه بسیار ساده بخواهم برایتان بگویم که فن بیان چیست ، می‌توان گفت یعنی به کار بردن کلمات درست در جای درست! یعنی طوری صحبت کنیم که از الفاظ به کار برده ما همان چیزی که مدنظر ماست فهمیده شود، نه کمتر و نه بیشتر.

وقتی ما توانستیم منظورمان را به مخاطبمان، همان طور که در ذهنمان هست منتقل کنیم و طرف مقابلمان هم به درستی متوجه قضیه شود، گام بلندی در جهت ارتباط موثر خودمان برداشتیم و بدون شک مهارت خوبی در سخن گفتن داریم.

حالا هرچی بهتر و مسلط تر بتوانیم صحبت کنیم و در زمان ها و مکان های مختلف که شاید فشارهای روحی و ذهنی خاصی هم روی ما می باشد با دیگران ارتباط درست تر برقرار کنیم، به همان اندازه مهارت در فن بیانمان داریم. پس فن بیان یعنی توانایی صحبت کردن در هر زمان ، مکان و هر شرایطی متناسب با مخاطبمان…

فن بیان یعنی خوب صحبت کردن در هر شرایطی

ضرورت یادگیری فن بیان

شاید این سوال برایتان پیش آمده باشد که فن بیان کجا به درد ما می‌خورد؟ با قدرت به شما خواهم گفت هر جایی که فکرش را می کنید.

بیاییم سوال را تغییر بدهیم و این طور بپرسیم: فن بیان کجا به دردمان نمی خورد؟! وقتی کمی با دقت به این موضوع توجه می کنیم، می بینیم مهارت خوب صحبت کردن در همه جای زندگی ما نمود دارد و تاثیر مستقیم در کیفیت زندگی ما و حال خوب دارد.

شما هر روز که از خواب بیدار می شوید در حال ارتباط برقرار کردن با دیگران هستید تا وقتی که شب به رخت خواب می روید؛ در محیط کاری خود به طور مداوم در حال صحبت کردن با همکاران و مشتریان خود هستید، در جامعه برای رفع نیاز های خود باید با دیگران صحبت کنید، برای ارتباط خوب با خانواده و رفع نیازهای روحی و عاطفی آنها باید مستمر صحبت کنید و ارتباط برقرار کنید. البته خود فن بیان در ارتباط با خانواده راهکارها و توضیحات مجزایی دارد که پیشنهاد می‌کنم حتماً با مطالعه مقاله فن بیان در خانواده به خوبی به آن راهکارها هم مسلط شوید و از آن ها استفاده کنید.

می بینید؟ جایی را نمی‌شود پیدا کرد که ما بی نیاز این مهارت پر کاربرد در زندگی باشیم. بدون شک این مهارت را می‌شود از پرکاربردترین ابزار زندگی شخصی و اجتماعی انسان ها نام برد که با یادگیری درست آن بسیاری از مشکلات به وجود نیامده و به راحتی قابل حل می باشند. پیشنهاد می‌کنم برای این که ضرورت و اهمیت فن بیان را بهتر متوجه شوید حتماً کلیپ زیر را که بخشی از دوره غیر حضوری فن بیان استرا مشاهده کنید.

آیا فن بیان را می‌توان تقویت کرد؟

این مهارت هم مثل موضوعات دیگر در افرادی بیشتر ظهور و بروز دارد که می تواند به دلایل مختلفی باشد. از جمله عوامل وراثتی، محیط زندگی فرد، علایق شخصی و …

اما این مطلب به این معنا نیست که چنین مهارت مهمی باید فقط در ذات ما باشد و ما به هیچ وجه قادر به کسب آن نیستیم. خوب صحبت کردن هم مثل همه مهارت های دیگر زندگی قابل رشد دادن و تقویت کردن است. تمرین هایی وجود دارد که با انجام دادن و ممارست در آنها بدون شک می توانیم بهتر از هم اکنون صحبت کنیم و در محافل مختلف زندگی شخصی و کاری خود بدرخشیم.

فقط نکته قابل توجه این است که نباید زود خسته شد و قافیه را باخت که اگر این صفت را به همراه داشته باشیم و زود زمین بازی را خالی کنیم، نه این مهارت راف بلکه همه زندگی را خواهیم باخت. به همین علت به این نکته باور داشته باشیم که با تمرین مستمر و با پشتکار و اراده می توانیم خودمان را حتی به سطح سخنرانان مطرح دنیا برسانیم و از این مهارت دوست داشتنی لذت ببریم.

فن بیان مانند همه مهارت های دیگر قابل رشد دادن است

فن بیان خوبی ندارم!

متاسفانه به علت آموزش ندیدن افراد، این مهارت در اکثر آنها نیاز به تقویت کردن دارد؛ حال تصور کنید فردی را که فن بیان و سخنوری خوبی ندارد و در خوب صحبت کردن و ارتباط درست برقرار کردن مشکل دارد، توان صحبت کردن در جمع را ندارد، از کلمات مناسب برای انتقال مفهموم مدنظر خود استفاده نمی کند، با دیگران سخت ارتباط برقرار می کند و مشکلاتی از این قبیل. بدون شک این فرد در زندگی شخصی و کاری خود با مشکلات زیادی دست و پنجه نرم خواهد کرد از جمله:

• در زندگی شخصی خود به دلیل عدم ارتباط مناسب با اطرافیان به سوء تفاهم های بسیار و کدورت های زیادی برخواهد خورد و حال خوب زندگی را از او خواهد گرفت.
• در زندگی اجتماعی به علت عدم ارتباط مناسب با دیگران نمی تواند از خود دفاع کند و به راحتی می‌توانند حق او را بخورند.
• اعتماد به نفس او به شدت پایین خواهد آمد و در خیلی از مسائل به موفقیت نخواهد رسید.
• بسیاری از موقعیت های شغلی با درآمد خوب را به علت عدم ارتباط با دیگران و مطرح نکردن خود از دست خواهد داد.
• به علت ضعف در ارتباط گیری دوستان کمی خواهد داشت و بیشتر اوقات در تنهایی و گوشه گیری به سر خواهد برد.
• و بسیاری مشکلات دیگر که حتی نام بردنشان زمان بسیار زیادی از ما خواهد گرفت…

ضرورت فن بیان

اما کاربردهای فن بیان به قدری زیاد است که می‌توان درباره آن یک مقاله جداگانه نوشت! در کلیپ زیر که بخشی از دوره استاد برتر است به برخی از کاربردها و مزایای فن بیان حرفه ای پرداخته می‌شود که پیشنهاد می‌کنم حتماً آن را هم مشاهده کنید…

حوزه های مختلف فن بیان

فن بیان شامل چندین حوزه مختلف است که در هر یک از این حوزه ها، تمرینات و آموزش های خاص آن وجود دارد که با طی کردن آنها بدون شک فن بیان شما به میزان قابل توجهی بهبود پیدا خواهد کرد. در اینجا فن بیان را در چند حوزه اصلی دسته بندی می کنیم.

تسلط به تکنیک های فن بیان ، عامل اثرگذاری کلام است

1. زبان بدن

زبان بدن گاهی از هزاران کلمه گویا تر و واضح تر است! به همین دلیل است که برای داشتن یک فن بیان خوب باید به این حوزه توجه خاص و ویژه‌ای داشته باشید. اگر حرف شما با حرکات بدنی شما در تضاد باشد، قطعاً اثربخشی آن کاهش پیدا خواهد کرد و مخاطب نیز علاقه ای به شنیدن صحبت‌های شما نشان نخواهد داد. به همین دلیل است که برروی تقویت این حوزه اصرار داریم و آن را یکی از اصول بسیار تاثیر گذار و قوی برای تقویت مهارت های فن بیان می دانیم.

شما باید بتوانید زبان بدن خود را تقویت کنید. می توانید در این حوزه مطالعه داشته باشید کار چندان سختی نیست با کمی مطالعه و وقت صرف کردن بدون شک می توانید مهارت های خود را در این حوزه بهبود بخشید.

2. فن بیان و صداسازی

میزان بلندی صدا، لحن بیان، نوع و شیوه تلفظ کلمات همگی عواملی هستند که صحبت های شما را جذاب می کنند و یا بالعکس می توانند به طور کامل جذابیت آنها را از بین ببرند. این که شما می توانید کلمات را درست و صحیح ادا کنید، بدون شک موجب می‌شود مخاطب شما احساس بهتری هنگام صحبت با شما داشته باشد. زیرا بهتر متوجه صحبت های شما می شود. اگر دقت کرده باشید مشکل بسیاری از افراد این است که نحوه صحیح تنفس کلمات را نمی دانند به همین علت گاهی سایرین متوجه صحبت‌های آنها نمی شوند و به طور کل از ادامه هم صحبتی با آنها منصرف می شوند.

میزان بلندی و کوتاهی صدا نیز از عوامل بسیار مهم در ارائه سخنرانی محسوب می‌شود. اگر صدای شما بیش از حد بلند باشد، بدون شک بعد از گذشت مدت زمانی مخاطب شما دچار احساس سردرد خواهد شد و دیگر حوصله شنیدن ادامه صحبت‌های شما را ندارد و اگر صدای شما بیش از حد نیز کوتاه باشد، مخاطب احساس خواب آلودگی و خستگی خواهد داشت.

بنابراین هر کدام از این عوامل اگر درست استفاده نشوند می‌توانند عوامل دافعه در سخنرانی شما باشد. حال باید به این نکته دقت کنیم که برای رفع این مشکل چه کاری می‌توانیم انجام دهیم. بسیار ساده است، تنها نیاز این است که شما آموزش ببینید که چه زمانی صدای خود را بالا ببرید و یا چه زمانی صدای خود را پایین بیاوریم.

در مقاله تکنیک های داشتن صدای خوب ، 10 تمرین فوق العاده برایتان بیان کرده ایم که بتوانید با استفاده از آن ها صدایی فوق العاده درجه یک برای صحبت کردن و سخنرانی داشته باشید و روی فن بیان و صداسازی خود کار کنید. پیشنهاد می‌کنم اگر فن بیانتان برایتان مهم است آن مقاله را هم مطالعه کنید.

3. دایره واژگان و بداهه گویی

کسانی که از دایره واژگان بالایی برخوردار هستند اغلب در استفاده از کلمات دچار مشکل نمی شوند و می توانند در هر موقعیتی متناسب با همان شرایط جمله بندی های خوبی را ارائه دهند و صحبت کنند. بنابراین فردی که خواهان تقویت مهارت فن بیان خود است، باید این نکته را بداند که دایره واژگان یکی از نکات اثرگذار در بیان شماست و دیگر کسانی که دایره واژگان خوبی دارند معمولاً بداهه گویان قوی هستند.

آنها می‌توانند در هر لحظه به سرعت کلمات را در ذهن خود کنار هم بچینند و جمله‌ای را بر زبان بیاورند. به همین علت است که بداهه گویی در وجود آنها بیشتر از سایرین به چشم می‌خورد که دایره واژگان مناسبی ندارد و معمولاً زمانی که می‌خواهد صحبت کند چند لحظه مکث می کند تا بتواند کلمات را کنار هم بچیند و حرفی برای گفتن داشته باشد. بنابراین باید به تقویت دایره واژگان خود و گسترده کردن آن توجه ویژه‌ای داشته باشید.

تکنیک های افزایش فن بیان

پس از این که مهارت فن بیان را از جهات مختلف با یکدیگر بررسی کردیم، زمان آن رسیده که برخی تکنیک های را برای شما نام ببریم که بتوانید با استفاده از آن ها، فن بیان خود را به طور فوق العاده ای افزایش دهید.

1. خود را به طور مرتب در معرض صحبت قرار دهید

حتماً دقت کردید کسانی که به رشته بدن سازی می‌روند را توصیه به کار کردن روی بدنشان می کنند. به این شکل که مثلاً اگر می خواهید بازوی بزرگ و قدرتمندی داشه باشید، باید مدام از این عضو بدن کار بکشید و به طور مستمر وزنه بزنید تا به شکل دلخواه شما برسد.

مهارت خوب صحبت کردن هم از این قاعده مستثنی نیست. شما باید از این عضو بدنتان بیشتر کار بکشید، مدام خودتان را در معرض صحبت کردن قرار دهید و شک نکنید تمرین مهم در کنار یادگیری مهارت های دیگر سخنرانی و فن بیان همین صحبت کردن مداوم است.

ولی متأسفانه ما به علت ترسی که داریم که شاید نتوانیم خوب صحبت کنیم و مورد تمسخر واقع شویم، همیشه کمتر از دیگران صحبت کرده و به همین علت هم روز به روز کیفیت صحبت کردن ما ضعیف تر شده، بدون آنکه خودمان متوجه قضیه شویم. پس تنها راه مقابله با این ترس ، خود را در معرض سخنرانی قرار دادن است. به این شکل ترس شما بر اثر مرور زمان از بین می رود. مقاله ترس از سخنرانی می تواند به شما کمک کند که از صحبت کردن در جمع و سخنرانی کردن دیگر نترسید.

2. صدای رسا داشته باشید

داشتن صدای رسا و واضح، می‌تواند میزان اثرگذاری صحبت های شما را به شدت افزایش دهد و مطالب را بهتر به دیگران انتقال دهد. به نظر شما، آیا فردی که با ریتم کند صحیت می‌کند و ولوم صدایش هم بسیار پایین است، آیا می‌تواند مطالب را به خوبی انتقال دهد؟ اصلاً می‌تواند با دیگران ارتباط درستی برقرار کند؟ جواب مسلماً منفی است. چرا که فرد مقابل او آنقدر حس و حال ندارد که بخواهد به مطالب او گوش دهد! بلند و رسا صحبت کردن به شدت در جذابیت صحبت های شما تاثیرگذار است و می‌تواند از بی حوصلگی فرد مقابل جلوگیری کند.

البته منظورم از بلند صحبت کردن این نیست که طوری صحبت کنید که طرف مقابل از صدایتان اذیت شود و از شما دوری کند! بلکه منظورم این است که حداقل صدایی داشته باشید که تمام توجه شنونده را به شما جلب کند و بتواند تاثیر مثبتی روی او بگذارد.

3. محکم و با اطمینان صحبت کنید

زمانی که خودتان به صحبت های خود به خوبی اطمینان داشته باشید و باور داشته باشید که حرف هایتان کاملاً درست هستند، قطعاً میزان تاثیرگذاری کلام شما هم بیشتر خواهد بود. در مقاله فن بیان در بازاریابی هم خدمت تان گفتیم که یکی از  کاربردهای بسیار عالی محکم و با اطمینان صحبت کردن تاثیر گزاری بیشتر و جذب بهتر مشتری می باشد و در نهایت اطمینان بیشتر به کلام ما می باشد. در زندگی روزمره نیز همین طور است؛ اگر می‌خواهید فردی را متقاعد کنید، یا اصلاً در حال صحبت کردن با فرد دیگری هستید و می‌خواهید تاثیر صحبت های شما بیشتر باشد، باید با اطمینان و محکم صحبت کنید.

اگر می‌خواهید فن بیان خود را تقویت کنید، با اطمینان صحبت کنید

4. از تیکه کلام ها استفاده نکنید

تیکه کلام یعنی استفاده مکرر از صدا یا کلماتی در گفتار که باعث زیبا نبودن و تاثیرگذاری کمتر می‌شود. کلماتی مانند “اِ…..، مثلاً، درواقع، اوووووم و…” از رایج ترین تیکه کلام ها هستند که احتمالاً خود شما هم از آن ها زیاد استفاده می‌کنید.

به این تیکه کلام ها در اصطلاح “جا پر کن” هم می‌گویند. چرا که معمولاً زمانی به کار می‌روند که ذهن ما کلمه ای پیدا نمی‌کند و در حال جستجو برای پیدا کردن کلمه بعدی است که باید بر زبان بیاورد. پس برای پر کردن این زمان خالی، باید کلمه ای را جایگزین آن کند تا سکوت به وجود نیاید. شاید در نگاه اول این اتفاق، اتفاق خوبی به نظر بیاید، اما اگر کمی بیشتر به آن دقت کنیم، متوجه می‌شویم که نه تنها تیکه کلام ها برای ما مفید نیستند، بلکه تکرار زیاد از آن ها حوصله شنونده را هم سر می‌برد و ممکن است باعث ناراحتی و عصبانیت او شود. پس حتماً برای جذاب تر شدن صحبت ها و سخنرانی های خود، باید این تیکه کلام ها را حذف کنید.

برای از بین بردن تیکه کلام، می‌توانید از راه های زیر استفاده کنید:

1. ضبط کردن صدای خود و آنالیز اینکه چه زمانی از تیکه کلام ها استفاده می کنید
2. مکث کردن به جای استفاده از کلمات جا پر کن ها
3. عجله نکردن در صحبت و از قبل آماده بودن
4. و…

5. زیاد کتاب بخوانید

کتاب خواندن به قدری فایده دارد که ترجیح می‌دهم خیلی درباره آن صحبت نکنم. احتمالاً خود شما بهتر از من به فواید آن آگاه باشید! به قول مک لوهان: کیفیت زندگی شما را دو چیز تعیین می‌کند: کتاب‌هایی که می‌خوانید و انسان‌هایی که ملاقات می‌کنید.

هر چقدر مطالعه خود را افزایش دهید و کتاب های بیشتری مطالعه کنید، قطعاً دایره واژگانتان افزایش پیدا خواهد کرد و می‌توانید بهتر صحبت کنید.

برای شما در مقاله ناب ترین کتاب های موفقیت بهترین ها را گلچین کرده ایم تا هم فن بیانتان قوی شود و هم راه موفقیت را بیش از پیش فرا بگیرید . 

تمرینات فن بیان

به شما قول می دهم اگر تمرین های زیر را به صورت مرتّب انجام دهید فن بیان شما به صورت کامل محسوسی رشد خواهد کرد؛ یادتان باشد آسان بودن بعضی از تمارین زیر نشان دهنده بی اهمیت بودن آن ها نیست. این تمارین را به صورت مستمر انجام دهید تا تغییرات را روی فن بیان خود ببینید.

تمرین فن بیان1: تمرین آینه

از قبل سخنرانی 3 دقیقه ای آماده کنید که به متن و موضوع آن تسلط داشته باشید . در این تمرین شما باید مقابل آینه ای قرار بگیرید و شروع کنید برای فردی که آینه به شما نشان می دهد سخنرانی کنید. همین طور که صحبت می کنید به کلماتی که به کار می برید، سرعت بیان، لحن به کار برده شده، زبان بدن و… دقت کنید. هر بار که صحبت شما تمام می شود شروع کنید به آنالیز کردن سخنرانی خود و نقاط ضعف و قوت خود را روی کاغذی بنویسید؛ برای بررسی کردن سخنرانی خود می توانید خیلی ساده با گوشی تلفن همراهتان سخنرانی خود را فیلمبرداری کنید. مجدد این سخنرانی را با همان محتوا انجام دهید؛ آن قدر این کار را تکرار کنید که به حالت ایده آل خود برسید.

تمرین آینه برای تقویت فن بیان

تمرین فن بیان2: تمرین ضبط کردن صدای خود

این تمرین شباهت زیادی به تمرین آینه دارد، با این تفاوت که شما در اینجا باید سخنرانی سه دقیقه ای خود را ضبط کنید و طبق معمول بعد از پایان سخنرانی خود، شروع به بررسی کردن آن بکنید . نکته ای که در این تمرین حائز اهمیت است دقت به لحن ادای کلمات و جملات می باشد. شما باید جملات را با لحن مناسب آن بخش بخوانید؛ به سوالی بودن، خبر دادن،تعجب کردن،حیرت زده شدن و… جملات به شدّت دقت کنید و آن ها را با همان لحن ادا کنید.

این مطلب را فراموش نکنید که طبق تحقیقات انجام شده 38 درصد از کلام ما را لحن تشکیل می دهد که این خود نشان دهنده میزان اهمیت آن در کلام می باشد.

یکی از تمرین های فن بیان ضبط کردن صدای خود می باشد

تمرین فن بیان3: تمرین خودکار

در این تمرین شما باید خودکار، مداد یا هر چیز شبیه به این دو را بین دندان های خود قرار دهید و صحبت کردن خود را آغاز کنید. در ابتدا این کار برای شما کمی سخت به نظر می رسد اما با مرور زمان به آن عادت می کنید و این تمرین را هم به خوبی انجام خواهید داد. از فواید این تمرین می توان به جلوگیری از انحراف و کج شدن لب ها حین صحبت کردن، درگیر شدن اکثر اندام های کلامی و محکم و به درستی ادا کردن کلمات اشاره کرد. خوب است بدانید این تمرین در بسیاری از کشورهای دنیا هم برای تقویت فن بیان توصیه می شود.

نکته مهم در این تمرین که باید رعایت کنید این است که هنگام صحبت کردن لب ها به طور کامل باز و بسته شوند و کلمات به صورت کامل بیان شوند.

تمرین خودکار برای تقویت فن بیان

تمرین فن بیان4: تمرین مشدد خوانی

در این تمرین شما به مطالعه می پردازید اما با یک تفاوت عمده و آن هم مشدّد خواندن همه کلمات و پر قدرت ادا کردن آن هاست. کلمات زیر را پر قدرت بخوانید:

فّنّ بّیّاّنّ یّعّنّیّ خّوّبّ صّحّبّتّ کّرّدّنّ

مّنّ فّنّ بّیّاّنّ خّوّبّیّ دّاّرّمّ

فّنّ بّیّاّنّ کّاّرّبّرّدّهّاّیّ زّیّاّدّیّ دّاّرّدّ

این تمرین تن صدای شما را به خوبی تقویت می کند، حجم ریه را بیشتر می کند و همچنین به شما کمک می کند که کلمات را بهتر و کامل تر ادا کنید و بر اثر مرور زمان لحن مناسب کلام خود را پیدا کنید .

تمرین فن بیان5: تمرین بلند خوانی

در این تمرین شما باید بلند بلند کتاب یا هر متن دیگری را بخوانید. نکته مهم و تأثیر گذار در این تمرین رعاین لحن مناسب هر جمله می باشد. دقت داشته باشید سرعت ادای کلمات در این تمرین باید رعایت شود و هر بخش را با سرعت مناسبی بخوانید و به پایان برسانید.

طبیعی است منظور ما از بلند خوانی فریاد زدن و فشار آوردن به حنجره نمی باشد، طوری بخوانید که گویی برای جمعی در حال سخنرانی کردن می باشید.

تمرین بلند خوانی برای تقویت فن بیان

تمرین فن بیان6: تمرین تند گویی

این تمرین به شدت می تواند روی هوش کلامی و فن بیان شما تأثیر مستقیم بگذارد. برای انجام این تمرین نیاز نیست جای خاصی باشد، در هر مکانی که حضور دارید شروع کنید به انتخاب یکی از اشیای اطرافتان و بدون اینکه فکر کنید 3 دقیقه در مورد آن صحبت کنید. صحبت شما باید بدون مکث و در تند ترین حالت ممکن باشد.

نکته مهم این است که در این تمرین اصلا با معنی بودن جملات اهمیتی ندارد و چیزی که حائز اهمیت است تند تند صحبت کردن شما بدون وقفه پیرامون آن چیز است. اگر در ابتدا حرفی به یادتان نیامد به ذهن خود فشار بیاورید تا جمله را بر سر زبان شما بیاورد. بدون شک انجام مستمر این تمرین فن بیان بهتری را برای شما به همراه خواهد آورد.

تمرین فن بیان7: تمرین ربط دادن کلمات بی ربط

در این تمرین شما 3 کلمه بی ربط را انتخاب می کنید مانند: دمپایی،آسمان،قرمه سبزی و کار شما این است که در مورد این کلمات صحبت کنید و آن ها را به شکلی خلاقانه به هم وصل کنید و بین آنها ارتباط برقرار کنید. هر چه قدر این کار را بهتر انجام دهید خروجی این تمرین که همان تقویت فن شما می باشد بیشتر برای شما ملموس خواهد بود .

شما می توانید این تمرین را به شکل یک بازی هم با اطرافیانتان انجام دهید و به علت مفرّح بود آن لحظات خوشی را با عزیزانتان بگذرانید.

تمرین ربط دادن چیزهای بی ربط برای تقویت فن بیان 

تمرین فن بیان8: تمرین تغییر لحن

شما در این تمرین باید یک جمله را انتخاب کنید و آن را با لحن های مختلف بخوانید. مثلا جمله من هوای بارانی را دوست دارم را به صورت خبری،پرسشی،تعجبی،شگفت زده گی و… بخوانید .

اگر این تمرین را به خوبی انجام دهید و بتوانید لحن کلام خود را تقویت کنید به شدت می توانید در تاثیر گذاری روی دیگران و قانع کردن آنها موفق باشید .

تمرین تغییر لحن برای تقویت فن بیان 

جملات تمرینی فن بیان

یکی دیگر از راه های تقویت فن بیان تکرار جملاتی است که کمی سخت تر تلفظ و خوانده می شوند. شما با تکرار و بالا بردن سرعت خواندن این جملات ، علاوه بر تقویت ماهیچه های دهان خود مغز خود را نیز ورزش می دهید تا به تلفظ صحیح کلمات سخت و هم مخرج عادت کند و در جای خود به خوبی از آنها استفاده کند . دقت داشته باشید که خطای ادراکی شما باعث کم اهمیت جلوده دادن این جملات نشود و تا میتوانید در وقت های آزاد خود در کوچه و خیابان این جملات را با خود تکرار کنید .

• افسر ارشد ارتش اتریش
• لای رولت رنده لیمو رفته
• سه سیر سر شیر سه شیبشه شیر
• چه ژست زشتی
• به نام وجودی که وجودم از وجود پر وجودش به وجود آمده است
• کانال کولر تالار تونل
• سپر عقب ماشین جلویی زد به سپر جلو ماشین عقبی

فقط دقت داشته باشید اگر شما در دفعات ابتدایی نتوانستید به خوبی این تمرین را انجام دهید هیچ اشکالی ندارد . بر اثر تکرار مداوم ، بدون شک شما در خواندن این جملات مسلط خواهید شد . هرچه این کلمات کنار هم چیده شده را سریع تر و صحیح تر بخوانید شما این تمرین بهتر انجام داده و روی تقویت فن بیان شما تأثیر مثبت خواهد گذاشت .

فن بیان کودکان

آموزش فن بیان به کودکان کاری است که نیاز به حوصله فراوان دارد. کودکان دوست دارند همه چیز را با بازی آموزش ببینند و به همین علت است که اگر تصمیم بگیرید مطالب مربوط به فن بیان را با روش‌های مخصوص بزرگسالان به کودکان آموزش دهید، بدون شک موفق نخواهید شد و او را از این موضوع دلزده خواهید کرد. بهتر است برای انجام این کار افرادی را انتخاب کنید که در این حوزه تخصص دارند و می توانند این کار را به خوبی انجام دهد. زیرا فن بیان کودکان دارای تکنیک های ویژه ای است و باید از جهات مختلف مورد بررسی قرار بگیرد.

فن بیان در کودکان دارای حوزه های اصلی می‌باشد که زیربنای داشتن یک فن بیان قوی برای کودک به شمار می روند. مانند زبان بدن، توانایی جمله سازی، دایره واژگان و…

بنابراین نیاز است که در هر یک از این حوزه ها به طور جداگانه تمرکز شود و تمام مسائل مربوط به حوزه به کودک آموزش داده شود. می توانید برای آموزش این مطالب از کتاب ها و بازی هایی که در این زمینه برای کودکان طراحی شده اند و در نظر گرفته شده است استفاده کنید. بدون شک بسیار موثر خواهد بود و می تواند تا حد قابل توجهی مهارت کودک شما را بالا ببرد. به همین جهت ما هم مقاله ای با موضوع فن بیان کودکان به طور جداگانه برای شما نوشته ایم که خواندن آن را هم به شدت به شما توصیه می‌کنم. چرا که همان طور که گفتم برای تقویت فن بیان کودکان باید به خوبی آموزش دید.

بسم الله الرحمن الرحیم

۱۱ راه ساده برای تقویت فن بیان

اهمیت نفوذ کلام و فن بیان در زندگی

فن بیان و سخنرانی چیزهایی نیستند که این روزها مد شده باشد!‌ برخلاف تصور بعضی‌ها که فکر می‌کنند چند سالی بیشتر نیست که آدم‌ها برای به کرسی نشاندن حرفشان خوب صحبت کردن را آموخته‌اند، اهمیت نفود کلام از همان روزهای اول که بشر به توانایی حرف زدن دست یافت، احساس شد.

هرچند سخنرانی به همان سرعت به مفهومی که امروز می‌شناسیم تبدیل نشد. اولین کتابی که با جزئیات درمورد سخنرانی و آموزش آن پرداخته است به ۴۵۰۰ سال پیش برمی‌گردد. البته بیشتر تکنیک‌هایی که امروزه درمورد هنر نفوذ کلام و قانع کردن دیگران می‌دانیم به ارسطو، فیلسوف یونانی قرن سوم پیش از میلاد برمی‌گردد. نکته‌ی جالب در آموزش‌های ارسطو این است که تاریخ انقضای آنها نگذشته است و سخنرانان معروفی مانند جان اف کندی و مارتین لوتر کینگ هم از تکنیک‌های مشابهی برای افزایش نفوذ کلام خود استفاده می‌کرده‌اند و این نکات هنوز هم این روزها کاربرد دارند و قدیمی نشده‌اند.

اما اصلا چرا باید نفوذ کلام بیاموزیم؟ حداقل به این ۳ دلیل هرکسی باید تا حدی با فنون سخنرانی و نفوذ کلام آشنایی داشته باشد:

1. تقریبا هر کسی در زندگی‌اش در شرایطی قرار می‌گیرد که باید برای جمعی صحبت کند، بخواهد از عقایدش دفاع کند یا لازم باشد کسی را متقاعد کند. پس بهتر است خودمان را برای آن روز آماده کنیم.
2. کارمندان با هر سمتی که داشته باشند، بر اساس توانایی سخنرانی در جمع و مهارت‌های ارتباطی به عنوان یکی از مهمترین مهارت‌هایی که باید کسب کنند رتبه بندی می‌شوند و پیشرفت می‌کنند.
3. نفوذ کلام و توانایی متقاعد کردن دیگران با هر موقعیت اجتماعی که داشته باشید می‌تواند در کار شما، در زندگی‌تان یا حتی در دنیا تغییرات بزرگی ایجاد کند.

همه ی ما تا به‌حال با افرادی سَر  و  کار داشته ایم که صدای شان خیلی گوش خراش، نازک یا مصنوعی بوده است. صحبت کردن بعضی افراد آنقدر ناخوشآیند است که پیام گفته‌شده را کاملا خراب می کند. شما در چند قدم می توانید کیفیت، لحن، حالت بیان و صدای تان را بهتر کنید. فقط به دانستن چند فوت‌و‌فن ساده و تمرین آنها نیاز دارید. از فرصت استفاده کنید تا صدای تان، توانایی متقاعد کردن افراد و تعهدتان به متنی که می خوانید را تقویت کنید. این یعنی کسب‌وکار و میزان رضایت مشتری  های‌تان ارتقا می یابد و خدمات شما را بیشتر به دیگران توصیه می کنند. حتی با اینکار می‌توانید سخنرانی حیرت‌انگیزی داشته باشید.

۱. شمرده صحبت کنید

با هر صدا و سرعتی که صحبت می کنید، «وضوح» کلید موفقیت‌تان است. شنونده باید قادر باشد تمام کلمات را بشنود، بنابراین هر عبارت مبهمی می تواند این وضوح را از بین ببرد. درست صحبت کردن را با تلفظ و ادای صحیح کلمات تمرین کنید. کِیتی شوارتز، مدیر شرکت دورام، در کارگاهی که با موضوع بهبود مهارت سخنرانی و تقویت فن بیان برای کسب‌وکار در کالیفرنیای شمالی برگزار شد، به نکته‌ی مهمی اشاره کرده است: «یکی از کارهایی که می توانید انجام دهید تا وضوح کلام تان را بیشتر کنید، کم کردن سرعت است.» افراد وقتی نگران هستند یا درباره ی آنچه می‌گویند تردید دارند، تمایل دارند سریع صحبت کنند. همچنین او می گوید: «شمرده صحبت کردن نه‌تنها فهم شنونده را از صحبت‌های شما تقویت می‌کند، بلکه باعث می شود مطمئن و آرام به نظر برسید.» معیاری خوب وجود دارد تا کیفیتِ سرعت صحبت‌تان را ارزیابی کنید، فرض کنید که شماره  تلفنی را می‌خوانید، فردی که گوشش با شماست، باید بتواند آن را یادداشت کند. برای تمرین سرعتِ گفتار، رشته ی بلندی از اعداد را بخوانید و حین انجام این کار آنها را در هوا یادداشت کنید. این تکنیک برای رسیدن به ضرب آهنگی عالی است و اینگونه می‌توانید نفوذ کلام داشته باشید.

حتما بخوانید: چطور صدایمان را در صحبت جذاب‌تر کنیم؟

۲. با اعتمادبه‌نفس صحبت کنید

«اِاِ…، سلام به همگی…، اسم من، اِاِ…، امینه.»

متأسفانه باید بگویم کسی به ادامه ی این سخنرانی گوش نمی کند. این مثال نشان می دهد که چگونه نداشتن اعتمادبه‌نفس به همه‌چیز لطمه می‌زند، مخصوصا به صدای‌تان.

احساس کنید حرفی که می‌زنید، متعلق به خودتان است. با تمام اعتمادبه‌نفسی که در دنیا وجود دارد، صحبت کنید. فرض کنید می خواهید با کاراته‌بازی، تعدادی بلوک محکم را بشکنید. اندکی تردید باعث می شود به جای بلوک ها دست‌های شما بشکنند.

حتما بخوانید: فیلم آموزشی : ۳ روش برای افزایش اعتماد به نفس

۳. به چیزی که می‌گویید اعتقاد داشته باشید

نکته ی قبل در مورد اعتمادبه‌نفس موقع صحبت کردن بود و این نکته درمورد ارتباطی است که شما با موضوعی که درمورد آن صحبت می‌کنید برقرار کرده‌اید: باید خودتان چیزی که می‌گویید را باور داشته باشید.

وقتی با اشتیاق صحبت می کنید، مردم تفاوت را حس می کنند. شاید این نکته‌، بسیار لطیف و کمی نامحسوس باشد اما در حقیقت وقتی در متن تان طنین انداز شود، صدای تان قابل باور تر و متقاعد کننده تر به نظر خواهد رسید و این یکی از راه‌های تقویت قدرت بیان است.

۴. خودپرستی را کنار بگذارید

مایک تایسون می گوید:

باید در زندگی فروتن باشید، اگر فروتن نباشید، زندگی شما را فروتن می کند.

برای تقویت این مورد می توانید خودتان را با افرادی احاطه کنید که بهتر از شما هستند. می توانید از هم جواری با آنها درس‌های زیادی یاد بگیرید که از روش های دیگر، آموختن این درس‌ها امکان پذیر نیست و مهارت تان را ارتقا دهید. در کلاس ها و کارگاه هایی شرکت کنید که از افرادی تشکیل شده است که در حرفه شان از شما بهتر هستند. به تجربیات شان گوش کنید، ممکن است سخت باشد اما قطعا به بهتر شدن تان کمک می کند.

۵. با صدای تان با ملایمت رفتار کنید

برخلاف یک نوازنده ی گیتار، پیانو یا طبل، هنگام سخنرانی، ابزار کار شما بدن تان است. ببینید چطور نوازنده های حرفه ای از آلات موسیقی شان نگهداری می کنند. باوسواس آن را تمیز، از آن محافظت، قطعات شکسته اش را تعمیر و در جای خوب و راحتی از آن نگه‌داری می کنند.

شما چطور با ابزار کارتان رفتار می کنید؟ برای نگه‌داری، مراقبت و حفاظت از طراوتش چه کارهایی انجام می دهید؟

برای حفاظت از صدای تان این نکات را رعایت کنید:

نفس عمیق بکشید و با استفاده از الگوهای تنفسیِ مناسب، گام اول را در این راه محکم بردارید. کیت دِوُر، مؤسس توتال وُیس، می گوید: «اگر به‌جای تنفسِ عمیق شکمی، از راه سینه و سطحی تنفس صحیح داشته باشید، صدای تان ضعیف تر و وحشت‌زده به‌نظر می‌رسد، همچنین این کار می تواند باعث کشش غیرضروری تارهای صوتی تان شود. وقتی اضطراب و استرس دارید یا وحشت زده هستید شاید کمی سخت باشد یادتان بماند نفس عمیق بکشید، اما نفس‌های آرام، عمق صدای تان را بهبود می بخشد و به شما کمک می کند مطمئن تر به نظر برسید.»

حتما با فواید نوشیدن آب آشنا هستید. زیاد آب بنوشید. دِوُر می گوید: «سیراب نگه داشتن بدن به کیفیت صدای تان کمک بسیاری می کند.» اگر در طول روز قهوه، نوشابه یا نوشیدنی های الکی بنوشید، ممکن است تارهای صوتی تان رطوبت لازم برای تولید بهترین صدای ممکن را نداشته باشند. همچنین او می گوید: «تارهای صوتی باید انعطاف پذیری خوبی باشند، چون با سرعت زیادی می‌لرزند.» تارهای صوتی زنان به طور متوسط ۲۰۰ بار در ثانیه می لرزند، این عدد برای مردان حدود ۱۲۰ بار در ثانیه است. با هر وعده ی غذایی، آب بنوشید. یک بطری کوچک آب را پر کنید و مرتب از آن کم کم بنوشید. شاید این مقدار آب زیاد به نظر برسد اما باید بدانید اغلب مردم کم تر از حد مورد نیازشان آب می نوشند.

از فریاد زدن پرهیز کنید. شوارتز می گوید: «عاشقِ فریاد زدن برای تشویق تیم مورد علاقه تان هستید؟ باید بگویم قطعا این کار برای تارهای صوتی تان خوب نیست.» فریاد زدن می تواند باعث کشیده شدن آنها شود و صحبت کردن را برای تان مشکل کند. در بدترین حالت، فریاد زدن می تواند به گره های صوتی و برآمدگیِ تارهای صوتی منجر شود.

حداقل ۷ ساعت در شب بخوابید. یک صدای خسته، بد به‌نظر خواهد رسید. همچنین خستگی برای صدای‌تان مضر است.

زمزمه نکنید. این کار برای صدای تان مشکل ایجاد می‌کند و باعث کشیدگی تارهای صوتی تان می شود.

۶. حواس‌تان به وضع نشستن یا ایستادن تان باشد

دِوُر اعتقاد دارد طرز نشستن یا ایستادن هم می تواند سخنرانی شما را تحت‌تأثیر قرار بدهد. صاف ایستادن یا نشستن به شما اجازه می دهد به خوبی نفس بکشید و صدای‌تان قدرت نفوذ بیشتری داشته باشد. کمی تکان دادن سر هم می تواند مفید باشد. اگر چانه تان را بالا ببرید و سرتان را کمی کج کنید، می توانید طنینِ صدای تان را کم کنید و در نتیجه صدای تان شفاف تر به گوش برسد. او می گوید: «اگر شانه های تان به هم نزدیک باشد و به سمت سرتان قوز داشته باشد، بخش بزرگی از قدرت بالقوه ی صدای خود را از دست می دهید.»

حتما بخوانید: استفاده از زبان بدن در کسب و کار با ۱۲ تکنیک فوق‌العاده

۷. مراقب زیر و بَم صدای‌تان باشید

شوارتز می گوید: «معمولا صداهایی با شیب زیاد یا خیلی زیر، به دلیل اضطراب یا عدم اطمینان گوینده به وجود می آیند.» استفاده  از شیب صحیحِ صدا به شما کمک می کند ارتباطات بهتری برقرار کنید. می توانید بهترین اوج صدای‌تان را با گفتن «آ-ها» پیدا کنید (همان عبارتی که به جای «بله» در جواب یک دوست می گویید). شوارتز اعتقاد دارد که اوج صدای تان در هنگام صحبت کردن باید با «آ» همخوانی داشته باشد.

۸. خودتان را آماده کنید

شاید باورتان نشود اما یک قهرمان دویِ سرعت المپیک، قبل از اینکه سعی کند رکورد دنیا را جا به جا کند، حداقل ۳ ساعت را صرف گرم کردن تمام اعضای بدنش می کند. راستش را بخواهید من به جایی رسیده ام که قبل از پیاده روی حتما باید بدنم را گرم کنم، وگرنه عضلات پشت پایم به شدت درد می گیرند.

داشتن آمادگی یک ضرورت است. برای تقویت قدرت بیان تان هر روز صبح را با گرم کردن صدای تان شروع کنید. عضلات صورت تان را بکشید. برنامه های تان را به ترتیب اجرا کنید. یکی از تمرین‌هایی که برای گرم کردن تارهای صوتی می توانید انجام دهید ارتعاش لب‌ها با عبور هوا از بین آنهاست (برای آشنایی با این تمرین ویدئوهای Lip Roll را در اینترنت جستجو کنید.) ماهیچه‌های گردن تان را شُل کنید. تمرین های تنفسی تان را انجام دهید. حتی اگر زمانی برای گرم کردن صدای تان صرف نمی کنید، هر روز صبح ۵ دقیقه را به آماده کردن صدای‌تان اختصاص دهید. این تکنیک برای صدای تان به‌طور شگفت انگیزی خوب و برای سلامتی‌تان مفید است. اگر هنوز فکر می کنید این ترفند احمقانه است، توجه داشته باشید «سلین دیون» که سال‌ها در زمینه ی خوانندگی تجربه دارد و در کارش بسیار موفق است هنوز هم، هر روز صبح را با این تمرین های پایه‌ای آغاز می کند.

۹. «بدون آمادگی خواندن» را شروع کنید

در موسیقی، به توانایی خواندن یک برگه ی موسیقی (که تا به حال آن را ندیده اید) و نواختن آن به وسیله ی آلت موسیقی، «بداهه‌نوازی» می گویند.

برای سخنرانی های طولانی یا پروژه های بزرگ مثل صداگذاری کتاب های صوتی یا ویدئوهای آموزشی، ممکن است وقت تان برای چندین‌بار روخوانی متن، قبل از شروع کار تلف شود، بدون اینکه نیازی به این کار باشد. به جای آن می‌توانید تمرین کنید هنگامی که برای بار اول متنی را می‌خوانید، آن را خوب بیان کنید. ممکن است مدتی طول بکشد تا دهان و چشم های‌تان هماهنگ شوند اما این مهارت به‌خوبی با گام بعدی که از آن صحبت خواهیم کرد در ارتباط است.

۱۰. تمرین کنید

برای تقویت قدرت بیان باید تمرین کنید. با اینکه دیگران بارها و بارها اهمیت تمرین کردن را برای نتیجه دادن کارها توضیح داده‌اند، ما هم در مورد آن صحبت می کنیم. بهترین هنرمندان دوبله می توانند هزاران کلمه را بدون ارتکاب اشتباه بیان کنند، اما برای به‌دست آوردن این مهارت، سال‌ها زمان لازم است. تمرین باعث از بین بردن نواقص می شود و صداپیشه ها از این راه به موفقیت می‌رسند.

خیلی‌زود روی غلتک می افتید و خواندن و گفتارتان به‌هم‌ پیوسته و بدون اشتباه می شود. به این ترتیب در وقت تان صرفه جویی، در کارتان پیشرفت و از مهارت تان سود کسب می‌کنید و قدرت نفوذ کلام‌تان را بالا می‌برید.

۱۱. آرام باشید

شاید این آخرین نکته باشد اما مهم ترین مسئله است. چرا؟ چون اگر تازه کار هستید، هر یک از سخنرانی ها یا آزمون ها می‌تواند برای تان به آخرین‌شان هم تبدیل شود. پس همه چیز به این چنددقیقه یا حتی چندثانیه بستگی دارد و این موضوع می تواند شما را نگران کند. عمیق نفس بکشید و لبخندی بزنید (که می توانید صدایش را از طریق بلندگو بشنوید). به توانایی های خودتان اعتماد داشته باشید و بدانید فرقی ندارد چه اتفاقی می افتد، مهم این است که شما به بهترین شکل تلاش کرده اید.

امیدواریم با خواندن این متن یاد گرفته باشید که چطور مهارت‌های گفتاری‌ و فن بیان‌مان را ارتقا دهیم.

۴۸دیدگاه              بسم الله الرحمن الرحیم

چطور فن بیان خوبی داشته باشیم

در نقشه راه مهارت ارائه و سخنرانی، مجموعه نکاتی در مورد بهبود مهارت ارائه و سخنرانی بهتر مطرح کردیم.

یکی از این مهارت‌ها، فن بیان بود که در این‌ درس جداگانه به آن پرداخته‌ایم.

آنچه در این درس می‌خوانید صرفاً بر روی بیان به عنوان ارائه شفاهی متمرکز است و می‌خواهیم در آن به این سوال بپردازیم که چطور فن بیان خوبی داشته باشیم.

اگر مطالعه در زمینه‌ی جنبه‌‌های دیگر ارائه و سخنرانی مد نظر شماست، می‌توانید به نقشه راه مهارت ارائه مراجعه کنید:

نقشه راه یادگیری مهارت ارائه و سخنرانی

به عبارتی، بحث سخن و سخن وری که از نکات کلیدی در یک سخنرانی موفق است در این درس مورد اشاره قرار نمی‌گیرد.

بنابراین، اگر قصد شما تسلط بیشتر بر کلمات یا انتخاب روش مناسب‌تر برای ارسال دقیق پیام و تسلط بر فن سخنوری است، درس‌های پرورش تسلط کلامی و مهارت ارتباطی می‌توانند مفید‌تر باشند.

در این درس، فرض بر این است که شما می‌دانید چه می‌خواهید بگویید؛ کلمات، مفاهیم و پیام شما کاملاً‌ مشخص است و صرفاً می‌خواهید بدانید جنبه‌های مختلف فن بیان چیست و چگونه می‌توانید بر صدا و لحن و شیوه بیان خود مسلط‌تر شوید تا ارائه شفاهی بهتری داشته باشید.

آنچه در ادامه می‌خوانید:

• فن بیان و مهارت مدیریت استرس
• فن بیان و کنترل حجم صدا
• انتخاب سرعت مناسب برای بیان کلمات و جمله ها
• مهارت تنفس و اهمیت آن در فن بیان
• رابطه زبان بدن و فن بیان
• اهمیت ارتباط چشمی در سخنرانی

مهارت مدیریت استرس

بی‌تردید یکی از مهم‌ترین مهارت‌هایی که هر سخنرانی لازم است به آن مجهز باشد، مدیریت استرس است.

به همین علت، معمولاً در آموزش فن بیان، بخشی از تمرین‌ها و تکنیک‌ها به مدیریت استرس اختصاص پیدا می‌کند.

بسیاری از کسانی که ما احساس می‌کنیم فن بیان قوی ندارند، صرفاً به علت ضعف در مدیریت استرس این‌گونه به‌نظر می‌رسند.

با توجه به اینکه ما درس مدیریت استرس را به صورت مستقل ارائه کرده‌ایم، قاعدتاً لازم نیست در اینجا دوباره به تکرار آن بحث‌ها بپردازیم.

اما اجازه بدهید بر یک نکته تاکید کنیم:

فن بیان و اهمیت کنترل حجم صدا

هر کس با شما در مورد فن بیان و بالا بردن قدرت بیان صحبت کند، احتمالاً در مورد حجم صدا و اهمیت آن هم صحبت خواهد کرد.

بنابراین، اجازه بدهید که ما از تکرار مکررات صرف نظر کنیم و صرفاً یک تمرین ساده اما موثر را به شما پیشنهاد کنیم:

این تمرین به عنوان یکی از ساده ترین تمرینات فن بیان، به‌تنهایی می‌تواند بخش مهمی از کیفیت سخنرانی شما را بهبود دهد.

به خاطر داشته باشید که یکی از محل‌های فرضی که انتخاب می‌کنید، کسی باشد که چند متر عقب‌تر و پشت سر شما نشسته است.

انتخاب سرعت مناسب برای بیان کلمه‌ها و جمله‌ها

این بحث‌ هم، مانند بسیاری از مباحثی که در آموزش فن بیان مطرح می‌شوند، ساده و بدیهی به نظر می‌رسد.

اما اگر کمی به سخنرانی و شیوه‌ی حرف زدن کسانی که به نظرتان قدرت بیان بالایی دارند فکر کنید، می‌بینید که به خوبی با سرعت بیان بازی می‌کنند و به تناسب بحث، آن را تغییر می‌دهند.

همه می‌دانیم که سرعت مناسب مهم است. همچنین می‌دانیم که سرعت حرف زدن ما نباید در تمام طول یک جمله یا تمام طول سخنرانی ثابت باشد.

بلکه مناسب است که بسته به موضوع، سرعت خود را تغییر دهیم.

اما سوال اصلی اینجاست که در عمل چگونه می‌توان چنین مهارتی پیدا کرد؟ یا چه تمرین‌هایی می‌توانند به ما کمک کنند که سرعت حرف زدن خود را بیشتر و بهتر کنترل کنیم.

ما در اینجا چهار تمرین پیشنهاد می‌کنیم که با وجود ساده بودن، می‌توانند بسیار اثربخش باشند.

بخش مهمی از تسلط شما بر فن بیان به شیوه تنفس‌تان مربوط می‌شود

یکی از نخستین نشانه‌هایی که دیگران می‌توانند متوجه شوند که شما گرفتار فشار و استرس شده‌اید و چندان بر خودتان مسلط نیستید، شیوه‌ی نفس کشیدن شماست.

استرس و فشار روانی، معمولاً عمق تنفس‌های ما را کمتر و تعداد آنها را افزایش می‌دهد.

به علت بحث‌های متعددی که در زمینه نقش تنفس در سخنرانی وجود دارد ما این بحث را در درسی مستقل مورد توجه قرار می‌دهیم.

رابطه زبان بدن و فن بیان را فراموش نکنید

در مورد اهمیت زبان بدن در سخنرانی‌ها، به اندازه‌ی کافی صحبت شده است.

تاکید بر این نکات در حدی است که گاه، استفاده از حرکات بدن بسیار افراطی شده و از حالت طبیعی خارج می‌شود.

شاید شما هم سخنران‌هایی را دیده باشید که حرکات دست و پای آنها آن‌قدر زیاد و افراطی و تصنعی است که خاطرات اجرای دکلمه در دوران دبستان را برای ما زنده می‌کند.

اما به هر حال،  افراط یا تفریط در به‌کارگیری زبان بدن می‌تواند اثربخشی سخنرانی ما را کاهش دهد. 

اگر قصد دارید زبان بدن را به شکلی موثرتر در سخنرانی‌ها به کار بگیرید، یکی از راهکارهای ساده، در نظر گرفتن زبان بدن به عنوان ابزار علامت‌گذاری در سخنرانی است.

به عنوان مثال می‌توانید به این سوال فکر کنید:

با توجه به اینکه ما در مورد زبان بدن، به صورت مستقل صحبت کرده‌ایم، برای مطالعه بیشتر می‌توانید به مجموعه درس‌های زبان بدن مراجعه کنید:

آموزش زبان بدن

اما اگر فعلاً قصد یا فرصت ندارید همه‌ی مباحث مربوط به زبان بدن را پیگیری کنید، پیشنهاد می‌کنیم حداقل کلیپ آموزشی زیر را ببینید:

استفاده از حرکات دست هنگام سخنرانی و صحبت کردن

اهمیت ارتباط چشمی در سخنرانی و فن بیان

در مورد ارتباط چشمی و نقش آن در فن بیان، ما درس مستقلی را در متمم در نظر گرفته‌ایم:

تکنیکهای برقراری ارتباط چشمی در سخنرانی

با این حال، اجازه بدهید که یک نکته‌ی بسیار مهم را در همین جا خدمت شما یادآوری کنیم:

بسم الله الرحمن الرحیم

آموزش روش سخنرانی

آموزش روش سخنرانی و یا بهتر است بگویم که آموزش روش های سخنرانی چیزی است که یک سخنران باید آن را بداند و در سخنرانی خودش آن را اجرا کند.
به احتمال خیلی زیاد یک روش سخنرانی نتواند برای هر سخنرانی موثر باشد و اگر قرار باشد که همه از یک روش سخنرانی در صحبت ها و ارائه هایی که دارند استفاده کنند، صحبت ها و مواردی که بیان می کنیم با روش سخنرانی که ما از آن استفاده می کنیم جور درنیآید.
پس خیلی خوبه که فقط به یک روش سخنرانی بسنده نکنیم و با الهام گرفتن و دیدن سخنرانی افراد دیگه، یک روش سخنرانی برای خودمان خلق کنیم.
اما چیزی که وجود دارد این است که می توانیم کلیت آموزش روش سخنرانی را به مواردی که در این نوشته بیان می کنم بسط دهیم و با همین موارد کلی یک سخنرانی خوب برای خودمان طرح ریزی کنیم (البته با کمی خلاقیت)

طرح بندی سخنرانی

اصلا چرا باید سخنرانی خودمان را طراحی کنیم؟
طرح بندی و یا طراحی سخنرانی برای این است که ما محتوای خودمان را به طوری منسجم و قابل درک ارائه دهیم و به قولی صحبت های ما یک صحبت بی سروته نشود.
سخنرانان و مدرسین زیادی رو دیدم که خیلی خوب صحبت می کردند، اما وقتی که سخنرانی شان به پایان می رسید مخاطب ها هیچ چیزی از صحبت هاشون متوجه نمی شدند و در کل یک صحبت بی سروته را شنیده اند که هیچ فایده ای برایشان نداشته و در آخر نمی دانستند که باید چه کاری انجام دهند.

پس برای اینکه روش سخنرانی خودمان را به دست بیاوریم می بایست صحبت و سخنرانی خودمان را طراحی کنیم تا یک صحبت منسجم بیان کنیم.
به عبارت دیگه باید شروع، بدنه و پایان را برای خودمان مشخص کنیم و اگر لازم بود در آخر سخنرانی به مخاطب های خودمان بگوییم که کاری را انجام دهند.

یک روش سخنرانی معمول

معمولا یک روش سخنرانی که در خیلی از جاها مشاهده می کنم به این صورت است که:

مقدمه یا معرفی

یک معرفی و تعریف کلی از مواردی که قرار است در مورد آن صحبت شود را بیان می کنند تا مخاطب ها با آن موضوع آشنا شوند، به عبارت دیگه برای صحبت هایی که قرار است بیان کنند یک مقدمه می گویند تا افراد با آن موضوع آشنا شوند تا بتوانند آن را بهتر درک کنند.
حالا این مقدمه یا معرفی می تواند هر چیزی باشه.
مثلا می توانیم در مورد اینکه چرا باید به یک همچین کلاسی بیایید و چرا باید این موضوع را بدانید صحبت کنیم و اهمیت آن موضوع را برای مخاطب بیان کنیم.
وقتی که مخاطب بداند اگر صحبت های ما را گوش نکند ممکن است موارد مهم و زیادی را از دست بدهد خیلی راحت تر ما و صحبت های ما را موردپذیرش قرار می دهد.

در خیلی از موارد اگر ما چرایی چیزی را به افراد بگوییم راحت تر آن را قبول می کنند.

پس برای مقدمه صحبت های خودمان می توانیم در مورد اینکه اصلا چرا باید به صحبت های من گوش بدهید با مخاطب صحبت می کنیم.
برای مثال فرض کنید که قرار است یک کارگاه در مورد “سیستم سازی” برگزار شود.
ما در شروع می توانیم اهمیت سیستم سازی را بر روی کسب وکارمان بیان کنیم و بگوییم اگر سیستم سازی نکنید ممکن است چه مواردی در آینده رخ دهد.

بیان صحبت های اصلی (بدنه)

خب حالا بعد از بیان مقدمه و معرفی می توانیم بریم سروقت صحبت های اصلی یا (بدنه).
بدنه سخنرانی معمولا ۸۰ درصد زمان ما را در بر می گیرد.
به هرحال صحبت یا مواردی که قرار است آموزش دهیم را در این قسمت بیان می کنیم.
من همیشه روی ساده سازی محتوایی که قرار است بیان شود تأکید می کنم.
همیشه به دانشجویانم می گویم اگر قرار است صحبتی را بیان کنید بهتر است آن را، هم از لحاظ محتوا و هم از لحاظ لغات ساده سازی کنید.
اگر صحبت های مشهورترین سخنرانان ایران و جهان را بشنوید متوجه می شوید که چقدر روان و ساده صحبت می کنند.
اینکه ما در زمان سخنرانی از لغات دهان پُر کن و واژه های سخت استفاده کنیم اصلا خوب نیست و توصیه نمی کنم، مگر اینکه تمام افراد اون جمع لغات تخصصی، مخفف و سختی که بیان می شود را بدانند و موضوع شما کاملا تخصصی باشد.
زمانی که ما در یک سخنرانی و یا صحبت های روزمره از کلمات خیلی سخت استفاده کنیم، اتفاقی که می افتد این است:

صحبت های ما برای بار اول و دوم خوب و جذاب و با کلاس است.
اما برای دفعات بعدی چون افراد صحبت ها و واژه هایی که به کار می بریم را متوجه نمی شوند سعی می کنند از ما دوری کنند.

بنابراین توصیه اکید می کنم تا آنجا که ممکن است صحبت های خودمان را ساده سازی کنیم و از کلمات دهان پُرکن استفاده نکنیم.
یک مورد که در واژه هایی که به کار می بریم باید دقت کنیم این است که واژه های ما باید قابل تصویر سازی باشد.
به این جمله دقت کنید:

یکی از موارد بسیار مهم در امر خطابه و سخنوری، ویژه و خاص جلوه نمودن سخنور است.
در اصل تمام تشخص بر پایه ویژگی است، یعنی شما تا زمانی که ویژگی آفرین نباشید و ویژگی هایی در خودتان ایجاد نکنید، تشخص به ارمغان نخواهد آمد.
به تمثیل بخواهم برای شما بگویم …

در این جمله از واژه هایی استفاده شده که اصلا قابلیت تصویر سازی را ندارند و یا خیلی سخت و قلمبه سلمبه هستند:

• تشخص
• ویژگی آفرین
• ارمغان
• تمثیل

بیان مثال و یا نشان دادن کارهای عملی

در آموزش روش سخنرانی و طراحی سخنرانی اولین مرحله معرفی و مقدمه بود، دومین مرحله بدنه سخنرانی و صحبت های ما بود و سومین مرحله که  بیان مثال و یا نشان دادن با کارهای عملی است.

شاید لازم باشد در سخنرانی و یا تدریسی که انجام می دهیم از کارهای عملی برای بهتر درک کردن افراد استفاده کنیم.
هرچقدر مثال های ما ساده تر باشه و افراد با اون در روزمره برخورد داشته باشند درکش هم براشون راحت تره.
اصلا الزامی نیست که ما بدنه صحبت مان را کامل بیان کنیم و بعد بریم سراغ بیان مثال، می توانیم مثال های خودمان را هم در لابه لای صحبت ها بیان کنیم و یا به صورت عملی کاری را نشان دهیم.

جمع بندی

بعدازاین مرحله می توانیم صحبت ها و مثال هایی را که بیان کردیم جمع بندی کنیم و کلیت آن را یک بار مرور کنیم.
جمع بندی باعث می شود که ما یک مرور کلی بر روی محتوای که ارائه شده است داشته باشیم.
ما وقتی کل داستان را یک بار از بالا نگاه کنیم و موضوعاتی که بیان شده است را یک بار مرور کنیم خیلی راحت تر می توانیم آن را درک کنیم و پیوستگی آن را متوجه بشویم.
بنابراین جمع بندی کردن برای داشتن یک روش سخنرانی می تواند بسیار مفید باشد.

سوال و جواب

و همان طور که بیان کردم در خیلی از سخنرانی ها و آموزش هایی که مدرسین برگزار می کنند در آخر جلسه، پرسش و پاسخ وجود دارد.
معمولا برای یکسری از افراد پرسش هایی به وجود می آید که ممکن است ذهن شان را درگیر کند و تمایل داشته باشند که سوال شان را مطرح کنند.
پس خوب است که سخنران و یا مدرس در آخر کلاس یا سمینار به سوالات مخاطبان پاسخ دهد.

پیشنهاد می کنم نگاهی به این مقاله بیندازید: نحوه پاسخ به سوالات مخاطبان

پاسخ به چهار سوال اساسی قبل از سخنرانی

قبل از اینکه ما بخواهیم سخنرانی خودمان را طراحی کنیم بهتر است که به این چهار سوال برای خودمان پاسخ دهیم.

۱- مخاطب های شما چه کسانی هستند؟

ما باید مخاطب های خودمان را بشناسیم تا بتوانیم صحبت هایی را که آماده می کنیم بر اساس آن افراد باشد.
ما اگر مخاطب خودمان را نشناسیم نمی توانیم صحبت های خوبی را بیان کنیم. بهتر است که رده سنی، شغل، تحصیلات، جنسیت و موارد دیگه رو در مورد مخاطب خودمان بدونیم تا بتونیم سخنرانی خوبی را طراحی و اجرا کنیم.

پیشنهاد می کنم نگاهی به این مقاله بیندازید: مخاطب شناسی در سخنرانی

۲- هدف شما از این صحبت چی هست؟

باید بدانیم که دقیقا هدف ما از این سخنرانی و صحبت چی هست؟
اگر ندانیم به احتمال زیاد سخنرانی باارزش و قدرتمندی را طراحی نخواهیم کرد. برای مثال ممکن است هدف ما از سخنرانی این موارد باشد:
• دادن اطلاعات عمومی
• بیان کردن یک دیدگاه جدید
• عوض کردن دیدگاه و نگرش افراد
• آموزش یک مهارت یا دانشی خاص

اگر هدف از سخنرانی خودمان را ندانیم دقیقا مثل این است که با یک قایق لوکس بریم وسط دریا و بدون هیچ نقشه و هدفی پیش بریم و در آخر هم به هیچ کجا نرسیم و یا به جایی که نباید برسیم.

۳- چقدر زمان دارم؟

اینکه چقدر زمان دارم می تونه مشخص کنه که من چه مواردی رو باید بیان کنم و چه مواردی اولویت کمتری داره و باید اون رو حذف کنم.
متاسفانه خیلی از سخنرانان رو می بینم که می گویند:
ببخشید فرصت کم بود و این موضوع هم خیلی گسترده بود و در این مدت زمان کم نمی شد تمام زوایای این موضوع را بیان کرد.

به نظر من این جمله یعنی اینکه من قادر نیستم که بر اساس اولویت مطالب و زمانی که داریم صحبت های خودم رو طرح بندی کنم.

فیلم ها و صحبت های یک دقیقه ای که در شبکه های اجتماعی وجود دارد این موضوع را ثابت می کند که ما حتی در یک دقیقه هم می توانیم یک صحبت منسجم داشته باشیم.
بنابراین ازتون می خواهم که بر روی صحبت های خودتون و حذف و اضافه کردن موضوعات دقت کنید و زمان رو در نظر داشته باشید تا بتوانید در مدت زمانی که در اختیار دارید یک صحبت خوب و منسجم داشته باشید.

موضوع صحبت من چی هست؟

و برای سوال آخر هم از خودمان بپرسیم که موضوع صحبت من چی هست؟
آیا هدف از سخنرانی من به موضوع صحبت من مربوط می شود یا خیر؟
ما بر اساس هدفی که برای صحبت خودمان مشخص کردیم می بایست موضوع سخنرانی و صحبت خودمان را مشخص کنیم.
موضوع صحبت ما هست که مشخص می کنه چه موارد و موضوعاتی باید بیان شود و بر اساس زمان، هدف و مخاطب باید مشخص شود

بسم الله الرحمن الرحیم

بقایای ساختمان های قدیمی از یونانی ها نشان می دهد که این اقوام مکان هایی برای وعظ و خطابه داشته اند و حتی در معماری طوری آنها را طراحی کرده اند که مشکل انتقال صدا نداشته باشند.

اولیای دینی نیز با توجه به اهمیتی که برای بیداری نسل ها قائل می باشند، توجه ویژه ای به منبر به عنوان یک رسانه ی کارآمد دارند. مجالس وعظ و سخنرانی پیامبر اکرم(ص) و ائمه ی معصومین(ع) در جای جای تاریخ مطرح شده است و به استناد همین روایات گاه تعداد شرکت کنندگان این مجالس به حدی می رسید که برای رسیدن صدای سخنران به جمعیت، تعدادی از جوانان که صدایی رسا داشتند، با فاصله می ایستادند و جملات را بعد از هم تکرار می کردند. داستان منبری که از جهاز شتر در روز عید غدیر ساخته شد و بر فراز آن، پیامبر خبر کامل شدن دین و نعمت خداوند بر بندگانش را داد از نمونه های موفق رسانه ی منبر است. مروری بر گذشته ی وعظ و خطابه در ایران نیز نشان می دهد که بسیاری از دانشمندان در زمان های مختلف مورد استقبال توده ی مردم و از این رهگذر منشأ اثر بوده اند. در همین دهه های اخیر مرحوم استاد محمدتقی فلسفی و مرحوم حاج شیخ احمد کافی در این عرصه از خود آثار خوبی بر جای گذاشته اند.

خوشبختانه این پرچم برافراشته هرگز بر زمین نماند و در سال های اخیر، سخنرانان بسیاری پا به عرصه ی تبلیغ گذاشتند. چهره های جوانی که در کنار تحصیلات حوزوی و بعضا دانشگاهی از شیوه های جدید تحقیق و خطابه بهره گرفتند و با استفاده از تجارب و رهنمودهای سخنرانان گذشته، روش های علمی را نیز به خدمت گرفتند تا بیشترین بهره را نصیب مخاطبانشان سازند. کسب اطلاع از اینکه چگونه در این راه وارد شدند و چه مراحلی را طی کردند و از چه شیوه هایی برای رسیدن به این درجه از موفقیت بهره گرفتند، موجب شد تا به سراغ یکی از سخنوران خوب کشور برویم.امیدواریم انتقال این تجربه ها و روش ها برای خوانندگان و به ویژه خواهران حوزوی سراسر کشور راهگشا باشد.

حجة الاسلام علیرضا پناهیان چهره ی شناخته شده ی جامعه ی مذهبی ایران و از سخنرانان مقبول و متعهد مجالس مذهبی در دهه اخیر می باشد.

وی در سال 1344 در یک خانواده مذهبی در تهران تولد یافت و از دوران نوجوانی در فعالیت های مذهبی در مساجد و مدرسه فعالیت خویش آغاز و با ورود به حوزه علمیه ی قم و بهره گیری از اساتید حوزه علمیه قم و دفتر همکاری حوزه و دانشگاه در دوران هشت سال دفاع مقدس از طلاب فعال آن دوران بود. و بعد از دوران دفاع مقدس معاونت فرهنگی نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاهها را بر عهده گرفت و چند سالی نیز در دانشگاه هنر به عنوان مدرس و مسئول نهاد نمایندگی ایفای نقش نمودند. آنچه در ذیل می خوانید حاصل گفتگویی است پیرامون روش سخنرانی که امیدواریم مورد استفاده ی علاقمندان قرار گیرد.

جناب آقای پناهیان همان طور که مستحضرید، همیشه نخستین چیزها مانند نخستین روز ورود به مدرسه و نخستین

روز ورود به دانشگاه در ذهن ماندگار می شوند. شما نیز به عنوان یک سخنران چه تصویری از نخستین سخنرانی خود دارید؟

با آغاز جنگ تحمیلی، حضور در جبهه های جنگ یک وظیفه برای همه محسوب می شد، من نیز در آن ایام در گردان«حبیب» حضور داشتم که بحث هایی را بین دو نماز مطرح می کردم. یک شب که مصادف بود با شب اربعین و تمام گردان ها در کرخه دعوت شده بودند، بچه های گردان به اصرار، مرا که به دوکوهه رفته بودم با خود آوردند تا بر منبر بحث هایی را داشته باشم. قرار شد بعد از این که سخنانم را تمام کردم، یک مداح را برای روضه خوانی بیاورند. این نخستین باری بود که جمعیتی چند هزار نفره را در مقابل خود می دیدم که همه ی آنها رزمنده و در مقام یک شنونده ی حرفه ای محسوب می شدند. پس سخنرانی برای چنین جمعی سخت به نظر می رسید. در همین هنگام گرد و خاک عجیبی به پا شد. من نیز رو به مخاطبان کردم و گفتم: «چندان اصرار نداشته باشید که این گرد و خاک ها را از روی خود پاک کنید، چون اینها گرد و خاک مسافر کربلا است». با ادای این چند کلمه، همه به گریه افتادند و فضایی بسیار معنوی و روحانی در آنجا حاکم شد. بعد از آن شب، هر کس صدای مرا می شنید، گریه می کرد.بعد که به قم برگشتم، این روند ادامه داشت به طوری که در کنار خواندن دروس حوزه به منبر هم می رفتم، و نخستین منبرهای من از معتبرترین جلسات آغاز شد که جنگ نقطه ی عطف آن بود و بعدها به مجالس معتبری در بازار و مانند آن، کشیده شد؛ اما همیشه خاطره ی نخستین منبر در ذهن من مانده است.

جناب عالی در موضوع «سخنوری و روش آن» تحت تأثیر چه استادانی قرار گرفته اید و چه کتاب ها یا منابعی را در این

خصوص مطالعه فرموده اید؟

از آنجا که پدرم منبری بودند، بیش از هر کس تحت تأثیر ایشان بودم؛ هر چند سبک صحبت کردن ایشان با من متفاوت است و ایشان بسیار پرشور و حماسی صحبت می کنند، اما ارادت به اهل بیت و روضه خوانی را از پدرم آموخته ام. در کنار آن نیز از کودکی پای منبر مرحوم فلسفی و مرحوم کافی می رفتم و به رغم گذشت سال های بسیار،هنوز صحبت های این دو استاد را به یاد دارم. بعد از این شخصیت های بزرگ، آیت الله رشاد زنجانی که هم محب اهل بیت بودند و هم اهل علم و دوستدار علم، تأثیر مهمی بر من گذاشتند. آیت الله رشاد زنجانی همواره به طلاب حاضر در مسجد توصیه می کردند که حتی در بین دو نماز نیز مباحثه را ترک نکنند و اهل علم و مباحثه باشند. در جلسات استاد آیت الله مظاهری نیز بسیار حاضر می شدم، اما از آنجا که اصولا" انسان تقلید گریزی هستم و بیشتر تحت تأثیر روحی افراد قرار می گیرم، همواره سعی کرده ام از این استادان و برخی بزرگان دیگر که از تهران هستند، بهره ی معنوی ببرم و افکار و عقایدم را با آنان منسجم کنم.مثلا" بعد از انقلاب، منبرهای حاج آقای انصاریان برایم بسیار دلنشین بود؛ چون توانایی های خاص در فن بیان داشتند، اما منبرهای من هیچگاه بر پایه ی سلیقه و شیوه ی کسی بنا نشده و نمی شود. در خصوص کتاب ها یا منابع خاص با این که کتاب های بسیاری را مطالعه کرده ام، نمی توانم کتاب یا منبعی را در این خصوص معرفی کنم.

هم اکنون شما در مقام یک سخنران موفق برای نسل جوان و امروز قرار دارید، عوامل موفقیت شما در این رابطه

چیست؟

البته من خود را سخنران یا سخنور نمی دانم. ممکن است مجالس من خوبی هایی داشته باشد، ولی از لحاظ اجرا خود را موفق و صاحب نظر نمی بینم.اگر اقبالی هم از سخنرانی هایم به عمل می آید، به این علت است که بیش از 40 کتاب در زمینه ی سخنوری را مطالعه کرده ام و طی سه چهار سال اخیر از استقبال و توجه مردم به برخی مجالس و در مقابل آن، عدم اقبال نسبت به بعضی منبری ها تأمل و تعمقی را در این خصوص مبذول کردم و با در نظر گرفتن سرفصل ها، ساختار جدیدی را منظور ساختم و تمام قواعدی را که ممکن است باعث موفقیت شود در سه دوره تدریس نمودم که آن را تحت عنوان دو واحد روش تبلیغ به تمام رشته های تخصصی مرکز مدیریت حوزه ی علمیه ی خواهران ارائه کردم که سرفصل های این بحث از سوی مرکز مدیریت حوزه ی علمیه ی قم تصویب شد و کتابی در این زمینه در دست تهیه است؛ اما اینکه به عنوان یک سخنران نسل جوان مطرح شده ام، شاید مهمترین دلیلش این است که انگیزه ای برای صحبت با دیگر قشرهای مختلف جامعه ندارم و یا کمتر دارم و طبیعی است با چنین احساسی مایلم حرف های خود را به این قشر یعنی نسل امروز منتقل کنم. این امر به سلیقه ی کاری من نیز بر می گردد. چون همواره با جوان سر و کار داشته ام و سعی کرده ام این طبقه را درک کنم و بتوانم دین را برای این طبقه ارائه دهم. دومین عامل موفقیتم برای جوانان این است که به همان اندازه که حرف می زنم، اجازه می دهم جوانان نیز به عنوان موافق یا مخالف نظرهایشان را به من منتقل کنند؛ در حقیقت من از بهترین یا بدترین نظرها ساده عبور نکرده ام و وقت زیادی را صرف مطالعه روی جوانان کرده ام، چون معتقدم جوانان از این حیث که می توانند مخاطب دین قرار گیرند،بسیار با ارزش هستند و با همین نیت، به آنها پرداخته ام.به طور مثال زمانی در زندان ها حضور داشتم چرا که زندان را به عنوان سالن تشریح روح برای خود در نظر گرفتم، اما زندانیان که از نفس کار من بی خبر بودند، اظهار تعجب می کردند در حالی که نمی دانستند این امر برای من چه ارزشی دارد و من به یک مطالعه ی انسان شناسی دست زده ام. عامل بعدی این است که سعی کرده ام ایده های جوانان را با دیدگاه های خود ضابطه مند کنم.عامل چهارم، انتخاب محتوایی نو و مورد نیاز بوده است، نه محتوایی که همه از آن حرف می زنند؛ در حقیقت معتقدم طرح هر بحثی، دارای زمانی است؛ به عبارت دیگر، جوان مخاطب امروز دین با جوان مخاطب دوران جنگ یا قبل از انقلاب متفاوت است. حال چرا برخی از سخنرانان به همان سیاق قدما و خطبای دین صحبت می کنند، معلوم نیست! و فقط خدا می داند که جوانان با این محتوایی که از این گونه جلسات می گیرند، آیا ارتباطی می توانند با آنها برقرار کنند و این محتوا می تواند با آنها ارتباط برقرار کند؟ البته تا حدی با بازتاب این گونه جلسات آشنا هستم، و شاید به همین دلیل است که به رغم استقبال جوانان از سخنرانی هایم، هنوز به ارزیابی های دقیق در این زمینه می اندیشم؛ لذا افرادی را به طور نمونه انتخاب می کنم و با آنان به بحث و گفت و گو می نشینم تا بدانم چرا به مجالس من روی آورده اند؟ عامل بعدی روش سخن گفتن من است؛ البته این عامل نمی تواند اصلی ترین عامل باشد. بطور مثال، برخی از سخنران ها تمام روش های خوب را به کار می گیرند، اما جوانان متفکر و هوشمند حوصله نمی کنند که این سخنرانی ها را گوش کنند و درصد بالایی از جوانان به محتوا توجه می کنند، ضمن اینکه بسیاری از آنها معتقدند من با آنها خودمانی و راحت صحبت می کنم؛ پس اجرای سخنرانی، یک پوشش ظاهری است و بعد اصلی همان محتوا است. در حقیقت، سخنرانی با موسیقی، شعر و لطیفه تفاوت دارد. مثلاً اگر یک سخنران بسیار شعر بخواند یا قصه بگوید، باز زیباتر از اینها یک قطعه ی موسیقی است. اگر سخنران حین ادای کلمات، بسیار لطیفه بگوید، باز قشنگ تر از سخنرانی او یک فیلم کمدی است. پس یک سخنران خوب باید به مخاطبان مطالبی را ارائه دهد که جوانان به جهت آن از دیدن یک فیلم کمدی یا شنیدن یک موسیقی جذاب صرف نظر کنند.

این سخنرانی قطعا از لحاظ محتوا می تواند، مخاطبان خود را جذب نماید؛ البته طبیعی است که جوانان هم زیبا پسند، هم زیباگرا و هم مشکل پسند هستند؛ اما نباید مانعی در این خصوص برای آنان به وجود آورند. مثلا سخنرانی های مرحوم کافی یا حاج آقا انصاریان و یا بنده سخنرانی های بی تکلف با مخاطبان است؛ هرچند این بی تکلف سخن گفتن ما بشدت باعث انتقاد دوستان و خواص شده است که برای دسترسی به مخاطبان اصلی خود حاضریم این انتقادها را به جان بخریم.

به نظر حضرت عالی بهترین و مؤثرترین روش سخنرانی برای نسل جوان چیست؟

به نظر من سخنرانی جذاب فرم های متعددی دارد و در یک فرم محدود نمی شود. من در سخنرانی هایم به زبان محاوره و بی پیرایه صحبت می کنم، اما این تنها فرم ایده آل نیست. یک سخنران با مخاطبان خود هم می تواند ساده و بی پیرایه صحبت کند و هم ادیبانه. یک سخنران می تواند با به کار بستن اصطلاحات پیچیده، مفهوم خود را برساند در حالی که سخنران دیگری این کار را بدون استفاده از چنین اصطلاحاتی انجام می دهد و این خوب اجرا کردن سخنرانی است که حایز اهمیت است و این امکان را فراهم می کند تا سخنران در شکل ها و فرم های مختلف سخنرانی کند و سخنرانی او موفق باشد که در این حرفی نیست.حرف اساسی در محتواست، به رغم اینکه برخی تصور می کنند من روش های خاصی ـ آن هم روش های صوری و ظاهری سخنرانی ـ را در تأثیرگذاری به مخاطب در نظر می گیرم؛ اما من خود فکر می کنم اگر کسی حرفی برای گفتن داشته باشد، راهش را می یابد. من در گام اول توصیه می کنم سخنرانان باید حرفی برای گفتن داشته باشند و اینکه می گویند سخنرانِ ماهر شدن استعداد می خواهد، حرف درستی است؛ اما مردم ما چنین انتظاراتی را از سخنران خود ندارند و همین که یک سخنران از لحاظ روش و محتوا غنی باشد، برایشان کافی است. اگر بخواهیم کارکرد گرایانه به این قضیه نگاه کنیم، مردم ما بیشتر به نیاز خود توجه می کنند تا بتوانند نیازشان را برطرف نمایند. پس چنین مخاطبانی صرفا به جهت سرگرمی پای سخنرانی ها نمی نشینند؛ هر چند یک سخنران باید در هنگام سخنرانی مخاطب خود را نیز سرگرم کند، ولی مردم ما مردم فرهیخته ای هستند و فقط به ظواهر توجه نمی کنند. بدین جهت اگر یک سخنران، سخنانش هم از لحاظ روشی جذاب باشد و هم از لحاظ محتوا حرفی برای گفتن داشته باشد، مخاطبان پر و پاقرصی می یابد. به طور مثال، یکی از طلاب که در کلاس روش تبلیغ بود، سعی می کرد سخنرانی هایش خوب از آب درآید. از من پرسید که بعد از فاکتورهایی چون عنایت خداوند، استعداد، محتوا و روش، در این کار فوت آخری نیز وجود دارد؟ و من پاسخ دادم: بله! این که به مخاطبان خود عشق بورزی به حدی که نتوانی دلیل این عشق ورزی را حتی برای دیگر افراد بیان کنی. یادم هست از دوران راهنمایی، با این که به دروس ریاضی و سپس تجربی و انسانی گرایش داشتم، به انسان و مطالعه در این خصوص بسیار علاقه مند بودم. آن طلبه از من پرسید: شاخص علاقه مندی به انسان ها چیست؟ من پاسخ دادم: زمانی که یک اتوبوس مملو از جمعیت از کنار تو می گذرد، این مسأله باید برای تو از رد شدن یک پیکان با پنج نفر جمعیت، متفاوت باشد، چون در اتوبوس آدم های بیشتری حضور دارند. پس طلاب مبلّغ باید نوع دوست ترین افراد باشند؛ اما نکته ی دیگری که حایز اهمیت است،این است که به رغم نظریات برخی از دوستان که معتقد هستند فن سخنرانی یا کلاً مهارت های ذوقی، غیر قابل انتقال هستند، سعی کرده ام این حقیقت را به اثبات برسانم که بیشتر این توانایی ها قابل درک و تمرین هستند و می توان آنها را اجرا کرد. مثلاً در بحث روش سخنرانی دینی ساختاری که ما طراحی کرده ایم، مقدار بسیاری با طرح بحث هایی که قدمای ما در روش تبلیغ و سخنوری داشته اند، متفاوت است. پس قسمت اکتسابی یک سخنرانی خوب بیش از آن چیزی است که در اذهان عمومی طرح می شود؛ اما خود اعتقاد دارم نامی که باید بر آن گذاشت، روش سخنرانی دینی است که عبارت آن با عبارت فن خطابه ی قدیم تفاوت دارد، چون امروزه فقط فن خطابه به کار نمی رود و فراگیرتر شده است. پس تهیه و شیوه ی محتوا دقت بسیار می طلبد.

آیا بنا ندارید مطالعات و تحقیقات خود را در زمینه ی سخنوری به رشته تحریر درآورید و سخنرانان جدید را راهنما

باشید؟

قطعا چنین قصدی را دنبال می کنم و نه تنها روش های سخنوری بلکه بسیاری از محتواهای ارائه شده ی خود را؛ چون به نظرم از لحاظ اجرا و محتوا ناقص بوده اند و باید مکتوب شوند؛ اما من قبل از سخنرانی کردن، مطالب را می نوشتم و اشعاری نیز می سرودم. اخیرا در صدد برآمدم تا این کار را عملی کنم، چون نوشتن نیز توفیق می خواهد و من قصد دارم هم آنچه را که تاکنون گفته ام بنویسم و هم روش های سخنوری را. خوشبختانه حرف های فراوانی نیز برای گفتن دارم که خوب است زده شوند، چون خود من تا پدیده ای را ضابطه مند و قانومند نکنم، از آن عبور نمی کنم؛ لذا فکر می کنم با کتابت چنین اطلاعاتی، مجموعه بزرگی به دست آید.

آقای پناهیان از آنجا که فرمودید شعر نیز می سرودید و با توجه به این که حضرت امام خمینی (ره) در صحیفه ی نور

جمله ی عجیبی دارند و می فرمایند: «لسان شعر بالاترین لسان است»، جناب عالی چرا در سخنرانی های خود از قالب شعر و نظم کمتر استفاده می کنید؟

من خود به شعر علاقه ی بسیاری دارم و می توانم بگویم عاشق شعر هستم و می دانم که گاه بیان یک بیت شعر در سخنرانی تأثیر بسیاری می گذارد، حتی در برخی از مجالس دیده ام آن عده ای که برای شنیدن مطالب محتوایی نو و مهم می آیند، به شعر علاقه بسیار نشان می دهند. یکی از نقص های سخنرانی بنده این است که عادت به خواندن شعر ندارم. و این عادت از زمان های قدیم در من ایجاد شد. زیرا زمانی که بعضی از این سخنرانان، اشعاری را میان گفته های خود می خواندند، احساس می کردم آنها ادای یک کار ادبی را در می آورند و این امر برایم تصنعی به نظر می رسید، و چون زمانی با آن رابطه ی منفی برقرار کردم، خود هیچ گاه از این سبک استفاده نکردم و این عادت در من همچنان به قوت خود باقی مانده است. چنان که بارها پیش آمده که من اشعاری را نیز همراه خود برده ام تا آنها را در هنگام سخنرانی ام بخوانم، اما اصلا از آن اشعار میان سخنان خود استفاده نکردم، در حالی که همیشه در کیفم جدا از قرآن کریم، دیوان حافظ را نیز به همراه دارم و انس بسیاری با اشعار قدما دارم.

در مقام یک سخنران، روش حضرت عالی در جمع آوری مطالب برای سخنرانی چگونه است؟ آیا روش خاصی را در

این باره توصیه می کنید؟

من سه مرحله مطالعه را در کلاس های روش سخنرانی توصیه می نمایم که خود نیز آنها را اجرا می کنم: مرحله ی اول: مطالعه ی آزاد است از روایات، احادیث و کتاب های مرجع که خود در این مرحله از مطالعات به هیچ سخنرانی و یا طرح بحثی نمی اندیشم و هرچه به نظرم مهم می رسد، کنار این احادیث و روایات یادداشت می کنم . روش و مرحله ی دوم: مطالعه ی هدفمند است. مثلاً زمانی که موضوع خاصی به ذهنم خطور می کند مطالعه هدفمند را آغاز می کنم و به پرورش موضع می پردازم. مرحله ی سوم: مطالعه ی تکمیلی است که در مواجه با نقایص و ابهامات و به کمک سایر دوستان و استادان و مطالعات بیشتر، این مرحله را عملی می کنم.

به عنوان سؤال پایانی، یکی از انتقاداتی که در خصوص مجالس سخنرانی شما مطرح می شود، این است که حضرت

عالی از آیات، روایات و مطالب علمی و تخصصی در سخنرانی های خود کمتر استفاده می کنید، آیا چنین انتقادی را می پذیرید؟

نه، همان طور که گفتم اکثر مطالعات من از کتاب های روایی است، اما در برخی جلسات که مخاطبان من زبان عربی نمی دانند و یا شنیدن این زبان چندان کششی برایشان ندارد،اعمال چنین روشی مطلوب به نظر نمی رسد، چنان که برخی از استادان و از جمله آقای سعادت پرور نیز مرا از این کار منع کردند. از طرفی استفاده ی فراوان از احادیث و روایات باعث می شود که ابهت و عظمت این احادیث از بین برود و مردم فکر می کنند که می توانند در هر جا و هر شرایطی از آنها استفاده نمایند. در برخی اوقات نیز متن روایات را دقیق از حفظ نمی دانم و استفاده از چنین روشی تمرکزم را برهم می زند و باعث می شود نتوانم با مخاطبان رابطه ی نزدیکی برقرار کنم. لذا به همین دلیل چنین برداشتی از سخنرانی های من می شود، اما چون خود شرح متون روایی را بسیار کار کرده ام، استفاده ی بیش از حد روایات را ضروری نمی دانم.

جناب آقای پناهیان! از این که در این گفت و گو شرکت فرموده اید، از شما تشکر می کنیم